Page Text
________________
उच्छ्वासः]
मदनरेखा-आख्यायिका कलिकालसर्पकवलितपशममुपमितिभवप्रपञ्चकथा । उत्थापयति यदीया व्याख्याता सिद्ध इह सकः ॥१४॥ कथमभयदेवसूरिन जयति विवरणरसायनैर्यस्य । वृद्धाऽपि न जुत्रापि स्खलति नैवाङ्गी नवाङ्गीव ? ॥१५॥ 'नाकरणाग्नेषु प्रथितोत्साही न-वप्रकरणेषु । सङ्ग-रहितेषु मुनिचन्द्रसूरि-जिनवल्लभौ वीरौ ॥१६॥ आनन्दसूरितस्तत उदितोदितवर्णसंपदुत्कर्षा । श्रीदेवभद्रसूरेः सन्ततिरिव जयति भणितिरसौ ॥१७॥
१. [ सिद्धर्षिः ।।
सिद्धर्षिनामा कविपुरंदरः 'उपमितिभवप्रपञ्चा'ऽभिधचम्पूकथाकार:माघकविपितृव्य पुत्रः आचार्यश्रीहरिभद्रसूरेः पश्चात्समयवर्ती सुप्रसिद्धः ।
२. ‘स एकः' इति पदविभागः ।
३. प्राचीना, नवाङ्गी-नवानाम् नवसंख्यावताम् , अङ्गानां अङ्गशास्त्राणाम् समाहारः । नवाङ्गी । नवाङ्गीपक्षे 'नवाङ्गीव' । वृद्धा प्राचीना अपि नवाङ्गी विवरणरसायनैः विवेचनरसायनैः नवाङ्गीव नूतनाङ्गीव जाता न वापि रखलति । वृद्धापक्षे काचिन वृद्धा नारी विवरण-रसायनैः विशिष्टवरणेन विशिष्ट पतिस्वीकारेण रसायनैश्च नवाङ्गो नूतनाङ्गो-यौवनयुक्तशरीरबती जाता सती न क्वापि स्खलति । तद्वत् वृद्धा-प्राचाना-नवाङ्गी अपि न क्वापि स्वलति ।
४. अत्र 'नव'शब्दः संख्यासूचकः, अभयदेवसूरिहि नवाङ्गीवृत्तिकारतया सुप्रतीतः । ५. अत्र 'नव' शब्दः नूतनतःसुचकः ।
६. न अकरणारम्भेषु-अकरणे सति आरम्भः येषां तेषु अर्थात् अद्ययावत् कैरपि प्रायः नवीनरचनारम्भः न कृतस्तस्मिन् समये । नवप्रकरणेषु नवानि नूतनानि प्रकरणानि येषां तेषुनवीनप्रकरणकार केषु ! तादृशेषु सङ्गरहितेषु रागलक्षणसङ्गरहितेषु अनासक्तेषु । न अकरणा० इति पदविभागः । अत्रत्यः 'न'कारशब्दः 'वीरौ'पदेन सह अन्वयी । एवं च 'न प्रथितोत्साहौ वीरौ' इति काकुना प्रश्नः । उत्तरं तु 'प्रथितोत्साही वीरौ एव' अर्थात् सङ्गरहितेषु एतौ एव वीरौ। नाकरणारम्भेषु । न वप्रकरणेषु प्रथितोत्साहौ । सङ्गरहितेषु । एतेषां त्रयाणां पदानाम् अयम् अन्योऽपि अर्थः प्रतिभासते । तथाहि-नाकाय-रवर्गप्राप्तये रणस्य आरम्भेषु सत्सु संगरहितेषु संगराययुद्धाय हितरूपेषु वप्रकरणेषु दुर्गभूमिविधानेषु यौ न प्रथितोत्साही अर्थात् स्वर्गलाभप्राप्तये यौ न प्रथितोत्साही । नाभरण० इति पाठान्तरस्यापि अर्थ तावन्-यदा नवानि प्रकरणानि भरणाय-पूरणाय न आरम्भः कृतः तदा इति ।
1 नाभर° डे ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002639 |
| Book Title | Madanrekha Akhyayika |
| Original Sutra Author | Jinbhadrasuri |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 15 MB |