Page Text
________________
૨૮
श्रीजिनभद्रसूरिरचिता
प्रेतिदिनजिनस्नानाम्भोभिः शुचौ मणिकुट्टिमे
निशि निशि निशानाथो यस्मिन्नसौ प्रतिबिम्बितः । परिभवपदं नीतः पौराङ्गनावदनश्रिया
हृदि कलुषितः पातालान्तर्विशन्निव लक्ष्यते ॥ ६९ ॥
तत्र नैयसमयवासनासारविचारपुरस्कृत विचित्रमन्त्रिमन्त्रसर्गः, सत्याभिनयविनयमयव्यापारवशीकाराभिमुखीकृतसमस्तपूज्यवर्गः सततमविश्रमपूर्वजक्रम समारूढे प्रौढराज्यसमुद्धरणधीरः, निरूँपक्रमपराक्रमसमाक्रान्तविक्रान्तसाहङ्कारदुर्वारवीरः, समुन्नतेनापि भूभृच्चकवानास्खलितरथो राजा मणिरथो नाम ।
यः प्रबलतरवारिधारानिपातभीषणोऽपि महीभृतामुपरि परितो घनलीलया समुन्नतोऽपि
१. प्रतिदिन जिनस्नानाम्भोभिः मणिकुट्टिमे शुचौ निर्मले कृते, तत्र निशानाथः निशि प्रतिबिम्बितः दृश्यते । अत एव ग्रन्थकारः अनेन श्लोकेन तन्नगर स्थितवनितावदन विभूषया परिभव प्राप्तो निशानाथः अस्तमनसमये पातालं विशन्निव इति उत्प्रेक्षते ।
२. नयसमयः नीतिशास्त्रम् । वासना संस्कारः भावना वा ।
३. सत्याभिनय इति सत्यव्यञ्जकः ईदृशः विनयमयो व्यापारः, अत्र विनयो हि सत्यव्यञ्जकः मनोभावसत्यता सूचकः, न तु दम्भप्रधानः गतानुगतिको वा ।
पूर्वजैः अविश्रान्तं समुद्योगेन राज्यं
४. 'अविश्रम' पदं विश्रान्तिरहितपुरुषार्थसूचकम् प्राप्तम् । 'क्रम' पदं पूर्वजानां परम्परायाः सूचकम् |
,
१ ८
५. निरुपक्रमः - विघ्नाभावः । ' सोपक्रमम् आयुः उपक्रमपदं यमर्थं सूचयति स एवार्थः अत्रापि बोध्यः ।
[ - प्रथमः
Jain Education International
निरुपक्रमम् आयुः इत्यत्र वाक्ये
६. विक्रान्तः वीरः शूरपुरुषः ।
७. यदा भूभृच्चक्रवालम् भूभृत्समूहः पर्वतवृन्दं समुन्नतं स्यात् तदा न कोऽपि रथः अस्खलितो गन्तुमर्हति, अयं तु राजा समुन्नतेन अपि भूभृच्चक्रवालेन अस्खलितरथः कथम् ? इति विरोधः 'भूभृत् 'शब्दः अत्र 'नृप' अर्थसूचकोऽपि बोध्यः तेनैव च विरोधपरिहारः ।
·
"
प्रचलस्य
८. घनः मेघः स्वलीलया प्रवलतरवारिधारया प्रपततो वारिणः जलस्य प्रचलतरया धारया यथा राजमण्डलं चन्द्रमण्डलं तिरस्करोति न मित्रमण्डलम् सूर्यमण्डलम् तथैव अयं राजा तरवारेः असेः धारया राजमण्डलम् माण्डलिकानाम् नृपाणाम् सामान्तानां वा मण्डलं तिरश्चकार, न मित्रमण्डलम् स्नेहिमनुजमण्डलं मित्रमण्डलं वा इति । यथा घनः भूभृतां पर्वतानामुपरि स्वलीलां दर्शयति तथा अयं राजा भूभृतां माण्डलिकराजानां वा सामन्तराजानां वा उपरि प्रबलतरवारिवर्पणलीलां करोति, एवम् अस्य नृपस्य ' मेघ 'पदप्रकाशितेन अर्थेन सह समानता प्रदर्शिता, शब्ददृष्ट्या शब्दच्छलेन ।
1 रूटराज्य डे । 2 धीरनिरुपमक्रम
। 3 रितो प ल ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002639 |
| Book Title | Madanrekha Akhyayika |
| Original Sutra Author | Jinbhadrasuri |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 15 MB |