SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 146
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ९६ ] मागम और त्रिपिटक : एक अनुशीलन [खण्ड : २ - "भगवन् ! बह में यह सब जानते हुए भी केवल मन्त्र-वेता-शब्दार्थमात्र का जानने वाला हूं, आत्म-बेत्ता नहीं है। मैंने आप जैसों से सुना है, वात्मषित् शोक को पार कर लेता है। भगवान् ! मैं शोकान्वित हूं। आप मुझं शोक के पार कर दीजिए ।" सनत्कुमार ने कहा-"आप जो कुछ जानते हैं, वह मात्र नाम ही है।' परिचय-सम्भाषण के बाद आत्म-वेत्ता सनत्कुमार नारद को आत्म-ज्ञान ( ब्रह्म-ज्ञान ) का उपदेश करते हैं। वृहदारण्यकोपनिषद् का प्रसंग है । याज्ञवल्क्य प्रश्नजित होना चाहते हैं। उनके दो पत्नियां थीं-मैत्रेयी और कात्यायनी । याज्ञवल्क्य ने मैत्रेयी से कहा-“मैं गृहस्थ आश्रम से सन्यास आश्रम में जाना चाहता हूं, इसलिए कात्यायनी के साथ तेरा बंटवारा कर दूं।" मैत्रेयी ने कहा-"भगवन् ! यदि यह धन से परिपूर्ण सारी पृथ्वी मेरी हो जाए, वो क्या में उससे अमर हो सकती हूं ?" याज्ञवल्क्य ने कहा-“ऐसा नहीं हो सकता। उससे तुम्हारा जीवन वैसा ही होगा, जैसा दूसरे साधन-सम्पन्न व्यक्तियों का होता है। धन से अमरत्व की आशा नहीं की जा सकती।" मैत्रेयी बोली-"जिसे लेकर मैं अमर नहीं हो सकती, उसका मैं क्या करू ? अमृतत्व का जो साधन आप जानते हैं, वह मुझे बतलाए।" १. ओं अवीहि भगव इति होपससाद सनत्कुमारं नारवस्त ७ हीवाच यद्धत्य तेन नोपसीद ततस्त ऊर्ध्व वक्ष्यामीति स होवाच । ऋग्वेदं भगवोऽध्येमि पजुर्वेद ७ सामवेदमार्गणं चतुर्थमितिहासपुराणं पंचमं वेदानां वेदं पित्र्य वं राशि दैनं निधि वाकोवाक्यमेकायनं देवविद्यां ब्रह्मविद्या भूतविद्यानक्षत्रविद्यां सपेदेवजनविद्यामेतद् भगवोऽध्येमि । सोऽहं भगवो मन्त्रविदेवास्मि नात्मविच्छूत ७ ह येव मे भगवदृशैभ्यस्तरति शोकमात्मविदिति सोऽहं भगवः शोचामि तं मा भगवाञ्छोकस्य पार तारयत्विति त थ होवाच यद्वै किञ्चेतदध्यगीष्ठा नामैवैतत् । -छान्दोग्योपनिषद्, सप्तम अध्याय, प्रथम खण्ड, १-३ २. मैत्रेयीति होवाच याज्ञवल्क्य उद्यास्यया अरेऽहमस्मात्स्थानादस्मि हन्त तेऽनया कात्यान्यतं करवाणोति । सा होवाच मैत्रेयी । यन्तु म इयं भगोः सर्वा पृथिवी पित्तन पूर्णा स्यात्कथं तेनाऽ मृता Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org |
SR No.002622
Book TitleAgam aur Tripitak Ek Anushilan Part 2
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagrajmuni
PublisherArhat Prakashan
Publication Year1982
Total Pages740
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy