________________
135
आवश्यक हारिभद्रीया
पगस्स पोत्ताई धोवसि नवति ?, भणइ - घोवामि, ताहे रायाए भणिओ-जइ एत्ताहे अप्पेइ तो मा दिजामित्ति, अण्णया इंदम से भणइ भज्जा - से ममवेताई पोताई रयाविहि, सो नेच्छइ, सा अभिक्खणं बढेइ, तेण पडिवण्णं, तेण णीयाणि श्यगहरं, सो भइ - अहं विणा मोलेण रयामि, सो छणदिवसे पमग्गिओ, अज्जहिज्जोत्ति कालं हरइ, सो छणो वोलीणो, तहवि न देइ, बीए वरिसे न दिण्णाणि, तइएवि वरिसे दिवे २ मग्गइ न देइ, तस्स रोसो जाओ, भणइ-कष्पगो न होमि जइ तव रुहिरेण न रयामि, अग्गिं पविसामि, अण्णदिवसे गओ छुरियं घेत्तूण, सो रयओ भज्जं भणइ - आणेहित्ति, दिण्णाणि, तस्स पोट्टं फालित्ता रुहिरेण रयाणि, रयगभज्जा भणइ - रायाए एसो वारिओ किमेएण अवरद्धं ?, कप्पस्स चिंता जाया - एस रण्णो माया, तया मए कुमारामच्चत्तणं नेच्छियंति, जइ पवइओ होंतो किमेयं होयंति, वच्चामि सयं मा गोहेहि नेज्जीहामित्ति गओ रायकुलं, राया उट्ठिओ, भणइ - संदिसह किं करोमि !, तं मम वितप्पं चिंतियंति, सो
१ कपकस्य वणि क्षालयसि नवेति ?, भणति-प्रक्षालयामि, तदा राज्ञा भणितः - यद्यधुनाऽर्पयति तर्हि मा दद्या इति, अन्यदेन्द्रमहे तं भणति भार्या - अथ मम तानि वस्त्राणि रञ्जयत, स नेच्छति, माडभीक्ष्णं कलहयति, तेन प्रतिपन्नं तेन नीतानि रजकगृह, स भणति-अहं विना मूल्येन रजामि, सक्षणदिवसे प्रमार्गितः अथ हा ( श्वः ) इति कालमुल्लङ्घते, सक्षणो व्यतिक्रान्तः, तथापि न ददाति, द्वितीये वर्षे न दत्तानि तृतीयेऽपि वर्षे दिवसे २ मार्गयति म ददाति, तस्य रोषो जातः, भणति-कल्पको न भवामि यदि तथ रुधिरेण न रजामि, अभि प्रविशामि अम्यदिवसे गतः क्षुरिकां गृहीत्वा स रजको भायौं भणति भनयेति, दत्तानि, तस्योदरं पाटयित्वा रुधिरेण रक्तानि, रजकभार्यां भणति - राज्ञैष वारितः किमेतेनापराखं, कल्पस्य चिन्ता जाता एपा राज्ञो माथा, तदा मया कुमारामात्यत्वं नेष्टमिति, यदि प्रवजितोऽभविष्यं किमिदमभविष्यदिति, व्रजामि स्वयं मा दण्डिकैर्नायिषि इति गतो राजकुलं, राजोत्थितः, भणतिसंदिश किं करोमि तं मम विकल्पं चिन्तितं, स
भणइ - महाराय ! जं भणसि तं करोमि, रयगमेणी आगया, रायाए समं उल्लवेंतं दद्दूण नट्ठा, कुमारामच्चो ठिओ, एवं सर्व रज्जं तदायत्तं ठियं, पुत्तावि से जाया, तीसे अण्णाणं च ईसरधूयाणं, अण्णया कप्पगपुत्तस्स विवाहो, तेण चिंतियं-संतेउरस्सरणो भक्तं दावं, आहरणाणि रण्णो निजोगो घडिज्जइ, जो नंदेण कुमारामच्चो फेडिओ सो तस्स छिद्दाणि मग्इ, कपगदासी दाणमाणसंगहिया कया, जो य तत्र सामिस्स दिवसोदतो तं कहेह दिवे २, तीए पडिवणं, अण्णया भणइ-रण्णो निजोगो घडिज्जइ, पुवामञ्चो य जो फेडिओ तेण छिद्दं लद्धं, रायाए पायवडिओ विष्णवेइ - जइवि अम्हे तुम्ह अविगणिया तहावि तुब्भं संतिगाणि सित्थाणि घरंति अज्जवि तेण अवस्सं कहेयवं जहां किर कप्पओ तुझं अहियं चिंतितो पुतं रज्जे ठविउकामो, रज्जनिज्जोगो सज्जिज्जइ, पेसविया रायपुरिसा, सकुडुबो कुवे छूढो, कोदवोदणसेइया पाणियगलतिया य दिज्जइ, सर्व ताहे सो भणइ - एएण सवेहिंवि मारियवं, जो णे एगो कुलुद्धारयं करेइ वेरनिज्जायणं च
१ भणति - महाराज ! यद्मणसि तत् करोमि, रजक श्रेणिरागता, राज्ञा सममुल्लापयन्तं दृष्ट्वा नष्टा, कुमारामात्यः स्थितः, एवं सर्वे राज्यं तदायतं स्थितं, पुत्रा अपि तस्य जाताः, तस्या अन्यानां चेश्वरदुहितृणाञ्च, अन्यदा कल्पकपुत्रस्य विवाहो ( जातः ), तेन चिन्तितं सान्तः पुरस्य राज्ञो भकं दातव्यं, आभरणानि राज्ञो निर्योगो यते, यो नन्देन कुमारामात्यः स्फेटितः स तस्य छिद्राणि मार्गयति, कल्पकदास्यो दानमानसंगृहीताः कृताः, यश्च तव स्वामिनो दिवसोदन्तस्तं कथयेः दिवा दिवा, तया प्रतिपन्नं, अन्यदा भणति-राज्ञो निर्योगो घठ्यते, पूर्वामात्यश्च यः स्फेटितस्तेन छिद्रं लब्धं, राज्ञे पादपतितो विज्ञपयति-यद्यपि वयं युष्माकममितास्तथापि युष्मत्सत्कानि सिक्थूनि प्रियन्तेऽद्यापि तेनावश्यं कथयितव्यं यथा किल कल्पको युष्माकमहितं चिन्तयन् पुत्रं राज्ये स्थापयितुकामः, राज्यनिर्योगः प्रगुणीक्रियते, प्रेषिता राजपुरुषाः, सकुटुम्बः कूपे क्षिप्तः, कोद्रवौदन सेतिका पानीयस्य गलन्तिका (गर्गरी) च दीयते, सर्वान् तदा स भमतिएतेन सर्वेऽपि मारयितव्याः, योऽस्माकमेकः कुलोद्धारं करोति वैरनिर्यातनं
सो जेमेउ, ताणि भणति - अम्हे असमत्थाणि, भत्तं पञ्चक्खामो, पञ्चक्खायं, गयाणि देवलोगं, कप्पगो जेमेइ, पचंतरातीहि य सुयं जहा कप्पगो विणासिओ, जामो गेण्हामोत्ति, आगएहिं पाडलिपुत्तं रोहियं, नंदो चिंतेइ-जइ कप्पगो होतो न एवं अभिद्दवंत, पुच्छिया बारवाला - अत्थि तत्थ कोइ भत्तं पडिच्छर ?, जो तस्स दासो सोवि महामंतित्ति, तेहिं भणियं - अस्थि, ताहे आसंदएण उक्खित्ता नीणिओ, पिल्लुक्किओ विज्जेहिं संधुकिओ आउसे कारिए पागारे दरिसिओ कप्पगो, दरिसिओ कप्पगोत्ति ते भीया दंडा सासंकिया जाया, नंदं परिहीणं णाऊण सुहुतरं अभिदवंति, ताहे लेहो विसजिओ, जो तुज्झ सवेसिं अभिमओ सो एउ तो संधी वा जं तुब्भे भणिहिह तं करेहित्ति, तेहिं दूओ विसज्जिओ, surओ विनिग्गओ, नदीमज्झे मिलिया, कप्पगो नावाए हत्थसण्णाहिं लवइ, उच्छुकलावस्त्र हेट्ठा उवरिं च छिन्नस्स मज् किं होहि, दहिकुंडस्स हेट्ठा उवरिं च छिन्नस्स धसत्ति पडियस्स किं होहिइत्ति १, एवं भणित्ता तं पयाहिणं करेंतो
१ स जेमतु, ते भणन्ति - वयमसमर्थाः, भक्तं प्रत्याख्यामः, प्रत्याख्यातं गता देवलोकं, कल्पको जेमति, प्रत्यन्तराजभिश्च श्रुतं यथा कल्पको विनाशितः, यामो गृहीम इति, आगतैः पाटलिपुत्रं रुसूं, नन्दश्चिन्तयति-यदि कल्पकोऽभविष्यत्तदा नैवमभ्यद्रोष्यं, पृष्टा द्वारपालाः- अस्ति तत्र कश्चित् ?, भक्तं प्रतीच्छति । यस्तस्य दासः सोऽपि महामन्त्रीति, तैर्भणितं अस्ति, तदाऽऽस्यन्दकेनोत्क्षिप्य निष्काशितः, पूटकृतो वैथेः ( प्रीतिमान्वितः ), पटौ जाते प्राकारे दर्शितः कल्पकः, दर्शितः सन् कल्पक इति ते भीताः दण्डाः साशङ्का जाताः, नन्दं परिहीणं ज्ञात्वा सुघुतरामभिद्रवन्ति, तदा लेखो विसृष्टः- यो युष्माकं सर्वेषामभिमतः समायातु ततः सन्धि वा यथूयं भणिष्यथ तत् करिष्याम इति, तैर्वृतो विसृष्टः, कल्पको विनिर्गतः, नदीमध्ये मिलिताः, करूपको नावि हस्तसंज्ञाभिपति, इसु कापराधस्तादुपरि च छिन्नस्य मध्ये किं भवति ?, दधिकुण्डस्याधखादुपरि च द्विस्य धगिति पतितस्य किं भवतीति, एवं भणित्वा तानू प्रदक्षिणां कुर्वन्
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org