Page Text
________________
॥३२॥ मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिा मेव तथा क्रियारूपेण परिणतेरित्यत्र बहु वक्तव्यं तत्तु नोच्यते प्रन्थविस्तरभयादिति, अपरस्त्वाह-न करोमि न कारयामि कुर्वन्तं न समनुजानामीत्येतावता ग्रन्थेन गतेऽन्यमपीत्यतिरिच्यते, तथा चातिरिकेन सूत्रेण नार्थः, उच्यते, साभिप्रायकमिदम् , अनुक्तस्याप्यर्थस्य सनहाथै, यस्मात् सम्भावनेऽपिशब्दोऽयं, सोऽयमपिशब्दः उभयशब्दमध्यस्थ एतत् करोति-यथा कुर्वन्सं नानुजानामि एवं कारयन्तमप्यनुज्ञापयन्तमप्यन्यं नानुजानामि, तथा यथा वर्तमानकाले कुर्वन्तमन्यं न समनुजानामीति एवमपिशब्दादतीतकाले कृतवन्तमपि कारितवन्तमपि तथाऽनागतेऽपि काले करिष्यन्तमपि कारयिष्यन्तमपीति त्रिकालोपसत्रहो वेदितव्य इति, न क्रियाक्रियावतोभैद एव अतो न केवला क्रिया सम्भवतीति ख्यापनार्थमन्यग्रहणम्, अत्रापि बहु वक्तव्यं तत्तु नोच्यते मा भूत् मुग्धमतिविनेयसम्मोह इति, किश्चित्तु सूत्रस्पर्शनियुक्तौ वक्ष्याम इति । एवं तावदिदमेतावत् सूत्रस्य व्याख्यातम् ॥ इह च सर्व सावधं योग प्रत्याख्यामीत्यत्र प्रत्याख्यानं गृहस्थान साधूंश्चाधिकृत्य भेदपरिणामतो निरूपयन्नाहसीआलं भंगसयं तिविहं तिविहेण समिहगुत्तीहिं । सुत्तप्फासिअनि जुसिवित्थरस्थो गओ एवं ॥१०४५ ॥
व्याख्या-गुरवस्तु व्याचक्षते-तदिदमेतावत् सूत्रस्य व्याख्यातं, साम्प्रतं त्रिविधं त्रिविधेनेत्येतदेव किल व्याचष्टे, तत्र त्रिविधं सावधं योगं प्रत्याख्येयं कृतकारितानुमतिभेदभिन्नं त्रिविधेन मनसा वाचा कायेनेति करणेन प्रत्याख्याति यतः अतस्तझेदोपदर्शनायैषाऽऽह-सिआलं भंगसयं गाहा ॥ अत्राऽऽह-यवमिह सर्वसावधयोगप्रत्याख्यानाधिकारात् सप्तचत्वारिंशदधिकशतं प्रत्याख्यानभेदानां गृहस्थप्रत्याख्यानभेदत्वादयुक्तमेतदिति, अत्रोच्यते, न, प्रत्याख्यानसामान्यतो गृहस्थप्रत्याख्यानभेदाभिधानेऽप्यदोषत्वादित्यलं प्रसङ्गेन, प्रकृतं प्रस्तुमः, तत्र 'सीयालं भंगसर्य'ति-एतद्भाव्यते, 'सीयालं भंगसर्य गिहिपञ्चक्खाणभेयपरिमाणं । तं च विहिणा इमेणं भाषेयवं पयत्तेणं ॥१॥ तिन्नि तिया तिन्नि दुगा तितिक्किका य होति योगेसुं । तिदुएक तिदुएक तिदुएक चेव करणाई ॥२॥ पढमे लब्भइ एगो सेसेसु पएसु तिय तिय तियं च । दो नव तिय दो नवगा. तिगुणिय सीयालभंगसयं ॥ ३ ॥' का पुनरत्र भावना ?, उच्यते-ण करेइ ण कारवेइ करेंतमपि अण्णं ण समणुजाणइ मणेणं वायाए कारणं एस एको भेओ १। चो०-न करेईच्चाइतिगं गिहिणो कह होड देसविरअस्स। आ०-भन्नइ विसयस्स बहिं पडिसेहो अणुमईएवि ॥४॥ केई भणंति गिहिणो तिविहंतिविहेण नत्थि संवरणं। तं णजओ णिद्दिडं पन्नत्तीए विसेसेउं ॥ ५॥ तो कह निजुत्तीएऽणुमइणिसेहोत्ति ? सो सविसयंमि । सामण्णेणं नत्थि उ तिविहं तिविहेण को दोसो ? ॥५॥ पुत्ताईसंतइणिमित्तमित्तमेकारसिं पवण्णस्स । जंपति केह गिहिणो दिक्खाभिमुहस्स तिविहंपि॥७॥
सप्तचत्वारिंशं शतं भकानां गृहिप्रत्याख्यानभेदपरिमाणम् । तब विधिनतेन भावयितन्यं प्रयनेन त्रयस्त्रिकासयो द्विकालय एककास भवन्ति योगेषु । त्रयो द्वावेकमायो द्वावेकायो द्वाषेकत करणानि ॥२॥ प्रथमे लभ्यते एकः शेषेषुपदेषु त्रिक त्रिक त्रिकं च । द्वौ नवको त्रिकं द्वौ नवको त्रिगुणिते सप्तचरवारिक मङ्गशतम् ॥३॥न करोति न कारयति कुर्वन्तमप्यन्यं न समनुजानाति मनसा वाचया कायेनेष एको भेदः।चोदक:-न करोतीत्यादित्रिक गृहिण कथं भवति देशविरतस्यो । भाचार्य माह-मण्यते विषयावहिःप्रतिषेधोऽनुमतेरपि ॥४॥केचिद् भणन्ति गृहिणविविधत्रिविधेन नास्ति संवरणम् । तत्र यतो निर्दिष्टं प्रशती विशिष्य ॥ ५॥ तस्कथं नियुक्ती अनुमतिनिषेधः इतिी, स स्वविषये । सामाम्बेन नास्येव त्रिविधंत्रिविधेन को दोषः॥ ॥ पुत्रादिसंततिनिमित्तमात्रेणैकादशी प्रपत्रस्य । जपन्ति केचिहिणो दीक्षाभिमुखस्य त्रिविधमपि ॥.॥
आह कहं पुण मणसा करणं कारावणं अणुमई य । जह वयतणुजोगेहिं करणाई तह भवे मणसा ॥ ८॥ तदहीणत्ता वइतणुकरणाईणं अहव मणकरणं । सावजजोगमणणं पन्नत्तं वीयरागेहिं ॥९॥ कारवणं पुण मणसा चिंतेइ य करेउ एस सावज । चिंतेई य कए पुण मुड कयं अणुभई होइ ॥ १० ॥ एस एको भेओ गओ ॥ इयाणि बितिओ भेओ-ण करेइ ण कारवेइ करेंतंपि अण्णं ण समणुजाणइ मणेण वायाए एस एक्को १, तहा मणेणं कारण य बितिओ २, तहा वायाए काएण य ततिओ ३, एस बितिओ मूलभेओ गओ ॥ इयाणिं तइओ-ण करेइ न कारवेइ करेंतंपि अण्णं ण समणुजाणइ मणेण एको १ वायाए बितिओ २ कारण ततिओ ३ एस तइओ मूलभेओ गओ। इयाणि चउत्थो-ण करेइ ण कारवेइ मणेण वायाए कारणं एको १ण करेइ करेंतंपि णाणुजाणइ बितीओ २ ण कारवेइ करेंतं णाणुजाणइ ३ तइओ एस चउत्थो मूलभेओ, इयाणि पंचमो-ण करेइ ण कारवेइ मणेणं वायाए एस एको १ण करेइ करेंतं
माह-कथं पुनर्मनसा करणं कारणमनुमतिबा । यथा वाक्कनुयोगाभ्यां करणादयस्तथा भवेयुर्मनसा ॥ ८॥ तदधीनत्वात् वाक्तनुकरणादीनामयवा मनःकरणं । सावधयोगमननं प्रशतं वीतरागैः ॥९॥ कारणं पुनर्मनसा चिन्तयति च करोत्येष सावधम् । चिन्तयति च कृते पुनः सुषु कृतमनुमतिर्भवति ॥०॥ एष एको भेदो गतः । इदानी द्वितीयो भेदः-- करोति नकारयति कुर्वन्तमप्यम्यं न समनुजानाति मनसा वाचा एष एकः तथा मनसा कायेन च द्वितीयः २ तथा वाचा कायेन च तृतीयः एष द्वितीयो मूलभेदो गतः । इदानीं तृतीयः-गकरोति नकारयति कुर्वन्तमपि मम्यं न समनुजानाति मनसैकः वाचा द्वितीयः २ कायेन तृतीयः एष तृतीयो मूलभेदो गतः इदानी चतुर्थों-करोति नकारयति मनसा वाचा कायेनैक: , न करोति कुर्वन्तमपि नानुजानाति द्वितीयो नकारयति कुर्वन्तं नानुजानाति तृतीयः । एष चतुर्थों मूलभेदः । इदानी पञ्चमः-न करोति न कारवतिः मनसा वाचा एष एक: मकरोति कुर्वन्तं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002521 |
| Book Title | Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami |
| Author | |
| Publisher | Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_aavashyak |
| File Size | 14 MB |