________________
मावश्यक-हारिभद्रीपतिः
॥१६॥ सत्तं रूवं च गायंति, एवं लोगोऽवि, ततो सामी उत्तिण्णो, तत्थ देवेहिं सुरहिगंधोदयवासं पुष्फवासं च वुढ़, तेऽपि पडिगया। अमुमेवार्थमुपसंहरन्नाहसुरहिपुर सिद्धजत्तो गंगा कोसिअ विऊय खेमिलओ।नागसुदाढे सीहे कंबलसबला य जिणमहिमा ॥४६९॥ महुराए जिणदासो आहीर विवाह गोण उववासे । भंडीर मित्त अवच्चे भत्ते णागोहि आगमणं ॥४७॥ वीरवरस्स भगवओ नावारूढस्स कासि उवसग्गं । मिच्छादिहि परद्धं कंपलसबला समुत्तारे ॥ ४७१॥
पदानि-सुरभिपुरं सिद्धयात्रः गङ्गा कौशिकः विद्वांश्च खेमिलकः नागः सुदंष्ट्रः सिंहः कम्बलसबलौ च जिनमहिमा, मथुरायां जिनदासः आभीरविवाहः गोः उपवासः भण्डीरः मित्रं अपत्ये भक्तं नागौ अवधिः आगमनं वीरवरस्य भगवतः नावमारूढस्य कृतवान् उपसर्ग मिथ्यादृष्टिः 'परद्धं' विक्षिप्तं भगवन्तं कम्बलसबलौ समुत्तारितवन्तौ । अक्षरगमनिका स्वबुद्ध्या कार्या । ततो भगवं दगतीराए इरियावहियं पडिक्कमइ, पत्थिओ ततो, णदीपुलिणे भगवओ पादेसु लक्खणाणि दीसंति महुसित्थचिक्खल्ले, तत्थ पूसो नाम सामुद्दिओ, सो ताणि पासिऊण चिंतेइ-एस चक्कवट्टी गतो एगागी, वचामि णं वागरेमि, तो मम एत्तो भोगा भविस्संति, सेवामि गं कुमारतणे, सामीऽवि थूणागस्स सण्णिवेसस्स बाहिं पडिम
सत्वं रूपं च गायतः, एवं लोकोऽपि, ततः स्वाम्युत्तीर्णः, तत्र देवैः सुरभिगन्धोदकवर्षा पुष्पवर्षा च वृष्टा, तावपि प्रतिगतौ । २ ततो भगवान् कतीरे ईर्यापथिकी प्रतिक्राम्यति, प्रस्थितम्ततः, नदीपुलिने भगवतः पादयोर्लक्षणानि श्यन्ते मधुसिक्थकर्दमे, तत्र पुष्पो नाम सामुद्रिकः, स तालि पड़ा पितायति-एष चक्रवर्ती गत एकाकी, व्रजामि तं व्याकरोमि, ततः ममामाजोगा भविष्यन्ति, सेवेतं कुमारस्वे, स्वाम्यपि स्थूणाकस्य सभिवेशस्य बहिर्भागे प्रतिमा हिओ. तत्थ सो सामि पिच्छिऊण चिंतेइ-अहो मए पलालं अहिजिअं, एएहि लक्खणेहिं जुत्तं, एएण समणेण न हो। इओ य सको देवराया ओहिणा पलोएइ-कहिं अज सामी, ताहे सामि पेच्छइ, तं च पूसं, आगओ सामि वन्दित्ता भणति-भो पस! तमं लक्खणं न याणसि, एसो अपरिमिअलक्खणो, ताहे वण्णेइ लक्खणं अभितरगं-गोखीरगोरं रुहिरे पसत्यं सत्थं न होड अलिअं, एस धम्मवरचाउरंतचक्कवट्टी देविंदनरिंदपूइओ भवियजणकमयाणंदकारओ भविस्सा, ततो सामी रायगिहं गओ, तत्थ णालंदाए बाहिरियाए तंतुवागसालाए एगदेसंमि अहापडिरूवं उग्गहं अणुण्णवेत्ता पढौ मासक्खमणं उवसंपज्जित्ताणं विहरइ। तेणं कालेणं तेणं समएणं मंखली नाम मंखो, तस्स भद्दा भारिया गुविणी सरवणे नाम सण्णिवेसे गोबहुलस्स माहणस्स गोसालाए पसूआ, गोण्णं नाम कयं गोसालोत्ति, संवड़िओ, मंखसिप्पं अहिजिओ. चित्तफलयं करेइ, एकलओ विहरंतओ रायगिहे तंतुवायसालाए ठिओ, जत्थ सामी ठिओ, तत्थ वासावासं उवागओ।
१ स्थितः, तत्र स स्वामिनं प्रेक्ष्य चिन्तयति-अहो मया पलालमधीतं, एतैर्लक्षणैर्युक्तः, एतेन श्रमणेन न भाव्यं । इतश्च शक्रो देवराजोऽवधिना प्रलोकयति-काय स्वामी?, तदा स्वामिनं प्रेक्षते, तं च पुष्पं, आगतः स्वामिनं वन्दित्वा भणति-भोः पुष्प! त्वं लक्षणं न जानासि, एषोऽपरिमितलक्षणः, सदा वर्णयति लक्षणमभ्यन्तर-गोक्षीरगौरं रुधिरं प्रशस्त, शास्त्रं न भवति अलीकं, एष धर्मवरचातुरन्त चक्रवर्ती देवेन्द्रनरेन्द्रपूजितः भव्यजनकुमुदानन्दकारकः भविध्यति, ततः स्वामी राजगृहं गतः, तत्र नालन्दाख्यशाखापुरे तन्तुवायशालायां एकदेशे यथाप्रतिरूपमवग्रहमनुज्ञाप्य प्रथमं मासक्षपणमुपसंपच विहरति । तस्मिन् काले तस्मिन् समये मङ्खलि म मङ्खः, तस्य भद्रा भार्या गुर्विणी शरवणे नाम सनिवेशे गोबहुलस्य ब्राह्मणस्य गोशालायां प्रसूता, गौणं नाम कृतं गोशाल इति, संवर्धितः, मङ्गशिल्पमध्यापितः, चित्रफलकं करोति, एकाकी विहरन् राजगृहे तन्तुवायशालायां स्थितः, यत्र स्वामी स्थितः, तत्र वर्षावासमुपागत:भगवं मासखमणपारणए अभितरियाए विजयस्स घरे विउलाए भोयणविहीए पडिलाभिओ, पंच दिवाणि पाउन्भूयाणि, गोसालो सुणेत्ता आगओ, पंच दिवाणि पासिऊण भणति-भगवं! तुझं अहं सीसोत्ति, सामी तुसिणीओ निग्गओ, बितिअमासखमणं ठिओ, बितिए. आणंदस्स घरे खजगविहीए ततिए सुणंदस्स घरे सबकामगुणिएणं, ततो चउत्थं मासखमणं उवसंपज्जित्ताणं विहरइ । अभिहितार्थोपसंग्रहायेदमाह
बहि पूसो लक्खणमभंतरं च देविदो। रायगिहि तंतुसाला मासक्रवमणं च गोसालो॥४७२॥ मंखलि मंख सुभद्दा सरवण गोबहुलमेव गोसालो। विजयाणंदसुणंदे भोअण खजे अ कामगुणे ॥४७३॥
पदानि-स्थूणायां बहिः पुष्यो लक्षणमभ्यन्तरं च देवेन्द्रः राजगृहे तन्तुवायकशाला मासक्षपणं च गोशालः मङ्खलीमाः सुभद्रा शरवणं गोबहुल एव गोशालो विजय आनन्दः सुनन्दःभोजनं खाद्यानि च कामगुणं । शरवणं-गोशालोत्पत्तिस्थान। शेषाऽक्षरगमनिका स्वधिया कार्या । गोसालो कत्तियदिवसपुण्णिमाए पुच्छइ-किमहं अज भत्तं लभिस्सामि?, सिद्धत्थेण भणियं-कोदवकरं अंबिलेण कूडरूवगं च दक्खिणं, सो णयरिंसवादरेण पहिंडिओ, जहा भंडीसुणए, न कहिंचिवि संभाइयं,
. भगवान् मासक्षपणपारणके अभ्यन्तरिकायां विजयस्य गृहे विपुलेन भोजनविधिना प्रतिलम्भितः, पञ्च दिव्यानि प्रादुर्भूतानि, गोशालः श्रुत्वाऽऽगतः, पज दिव्यानि पट्टा भणति-भगवन् ! तवाहं शिष्य इति, स्वामी तूष्णीको निर्गतः, द्विर्त यमासक्षपणं स्थितः, द्वितीयस्मिन् आनन्दस्य गृहे खाचकविधिना तृतीये सुनन्दस्य गृहे सर्वकामगुणितेन, ततश्चतुर्थ मासक्षपणमुपसंपद्य विहरति । २ गोशालः कार्तिकपूर्णिमादिवसे पृच्छति-किमहमय भक्त सप्स्ये १, सिद्धार्थेन भणितम्--कोद्रवतन्दुलान् भम्लेन कूटरूप्यं च दक्षिणायां, स नगर्या सर्वादरेण प्रहिण्डितः, यथा गन्त्रीश्चा, न कमिश्विदपि संभाजितः.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org