________________
भाष्यगाथाः ६४५१-५९ ]
षष्ठ उद्देशः ।
पंचविहे ववहारे, कप्पे त दुविहम्मि य । दसव य पच्छित्ते, सव्वे ते परिणिट्टिया ॥ ६४५५ ॥
सर्वेऽपि ते भगवन्तश्चारित्रवन्तः 'दर्शने च' सम्यक्त्वे 'परिनिष्ठिताः' परम कोटिमुपगताः । ज्ञानमङ्गीकृत्य तु नवपूर्विणो जघन्येन, उत्कर्षतः 'दशपूर्विणः' किञ्चिद् न्यूनदशपूर्वरा मन्तव्याः || ६४५४ ॥ तथा
१६९९
'पञ्चविधे व्यवहारे' आगम- श्रुताऽऽज्ञा - धारणा - जीतलक्षणे 'द्विविधे च कल्पे' अकल्पस्थापना-शैक्षस्थापनाकल्परूपे जिनकल्प - स्थविरकल्परूपे वा 'दशविधे च प्रायश्चित्ते' आलोचनादौ पाराञ्चिकान्ते सर्वेऽपि ते 'परिनिष्ठिताः' परिज्ञायां परां निष्ठां प्राप्ताः ॥ ६४५५ ॥ अपणो आउगं से, जाणित्ता ते महामुणी ।
परकमं च बल विरियं, पच्चवाते तहेव य ॥ ६४५६ ॥
5
आत्मन आयुःशेषं सातिशयश्रुतोपयोगेन ज्ञात्वा ते महामुनयः, 'बलं' शारीरं सामर्थ्यम्, 'वीर्य' जीवशक्तिः, तदुभयमपि दर्शितखफलं पराक्रमः, एतान्यात्मनो विज्ञायामुं कल्पं प्रतिपद्यन्ते । 'प्रत्यपायाः जीवितोपद्रवकारिणो रोगादयस्तानपि 'तथैव' प्रथममेवाभोगयन्ति, किं प्रतिपन्नानां भविष्यन्ति ? न वा ? इति । यदि न भवन्ति ततः प्रतिपद्यन्ते, अन्यथा तु नेति ॥ ६४५६ ||
15
Jain Education International
आपुच्छिऊण अरहंते, मग्गं देखेंति ते इमं ।
पमाणाणि य सव्वाई, अभिग्गहे य बहुविहे || ६४५७ ॥
'अर्हतः' तीर्थकृत आपृच्छ्य ते तेषामनुज्ञयाऽमुं कल्पं प्रतिपद्यन्ते । 'ते च' तीर्थकृतस्तेषां प्रस्तुतकल्पस्य 'इमम्' अनन्तरमेव वक्ष्यमाणं 'मार्ग' सामाचारी देशयन्ति । तद्यथा— प्रमाणानि च सर्वाणि, अभिग्रहांश्च बहुविधान् ॥ ६४५७ एतान्येव व्याचष्टे - गोवहिपमाणाई, पुरिसाणं च जाणि तु ।
दव्वं खेत्तं च कालं च, भावमण्णे य पजवे ॥ ६४५८ ॥ गणप्रमाणान्युपधिप्रमाणानि पुरुषाणां च प्रमाणानि यानि प्रस्तुते कल्पे जघन्यादिभेदादनेकधा भवन्ति, यच्च तेषाँ 'द्रव्यम्' अशनादिकं कल्पनीयम्, यच्च 'क्षेत्रं' मासकल्पप्रायोग्यं वर्षावासप्रायोग्यं वा, यश्चैतयोरेव मासकल्प - वर्षावासयोः प्रतिनियतः कालः, यश्च 'भावः ' 25 क्रोधनिग्रहादिरूपः, ये च ' अन्येऽपि' निष्प्रतिकर्मतादयो लेश्या ध्यानादयो वा पर्यायास्तेषां सम्भवन्ति तान् सर्वानपि भगवन्तस्तेषामुपदिशन्ति ॥ ६४५८ ॥
पंचहिं अग्गहो भत्ते, तत्थेगीए अभिग्गहो ।
उवहिणो अग्गहो दोसुं, इयरो एकतरीय उ ॥ ६४५९ ॥
१ ते परिहारकल्पिका भगवन्तः 'चारित्रवन्तः ' निरतिचारचारित्राः 'दर्शने च' कां० ॥ २ कथं पुनरमुं कल्पं प्रतिपद्यन्ते ? इति अत आह इत्यवतरणं कां० ॥ ३ पां परिहारकल्पि कानां 'द्रव्य' कां० ॥ ४ 'नपि मासकल्पप्रकृतोक्तनीत्या तीर्थकृतो भगवन्तस्तेषा' कां० ॥
For Private & Personal Use Only
10
20
www.jainelibrary.org