________________
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ कल्प ० प्रकृते सूत्रम् २०
अणेण वि अवहरिए संकिजति एस तेणो त्ति ॥ ६३९० ॥ अन्तःपुरिकाभिरुत्कृष्टं द्रव्यं दीयमानं दृष्ट्वा 'नास्त्यन्यत्रेदृशम्, दुर्लभं वा' इति लोभवशतोषणीयमपि गृह्णीयात् । राज्ञश्च विप्रकीर्णे सुवर्णादौ द्रव्येऽन्येनाप्यपहृते स एव साधुः शक्यते एष स्तेन इति ॥ ६३९० ॥
संका चारिग चोरे, मूलं निस्संकियम्मि अणवट्ठो |
परदारि अभिमरे वा, णत्रमं णिस्संकिए दसमं ।। ६३९१ ।। चारिकोऽयं चौरो वाऽयं भविष्यति इति शङ्कायां मूलम् । निःशङ्कितेऽनवस्थाप्यम् । पारदारिकशङ्कायामभिमरशङ्कायां च 'नवमम्' अनवस्थाप्यम् । निःशङ्किते 'दशमं' पाराञ्चिकम् ॥ ६३९१ ॥
10
5
१६८६
तत्र ‘प्रविचारं' बहिर्निर्गममलभमानाः स्त्री-नपुंसका बलादपि साधुं गृह्णीयुः । तान् यदि प्रतिसेवते तदा चारित्रविराधना । अथ न प्रतिसेवते तदा ते उड्डाहं कुर्युः । ततः प्रान्तापनादयो दोषाः । अथवा राजा रुष्ट आचार्यस्य कुलस्य गणस्य वा सङ्घस्य वा 'प्रस्तारं ' 15 विनाशं कुर्यात् ॥ ६३९२ ॥
25
to वि होंति दोसा, आइण्णे गुम्म रतणमादीया ।
तणिस्साऍ पवेसो, तिरिक्ख मणुया भवे दुट्ठा ॥ ६३९३ ॥
अन्येऽपि तत्र प्रविष्टस्य दोषा भवन्ति । तद्यथा - रत्नादिभिराकीर्णे "गुम्म" त्ति 'गौल्मिकाः' स्थानपालास्ते 'अतिभूमिं प्रविष्टः' इति कृत्वा तं साधुं गृह्णन्ति प्रान्तापयन्ति वा, एवमादयो 20 दोषाः । अथवा ' तन्निश्रया' तस्य - साधोर्निश्रया रत्नादिमोषणार्थं स्तेनकाः प्रवेशं कुर्युः । ' तिर्यञ्चः' वानरादयः 'मनुजाश्च' म्लेच्छादयो दुष्टास्तत्र राजभवने भवेयुस्ते साधोरुपद्रवं कुर्वीरम् ||६३९३॥ एनामेव निर्युक्तिगाथां व्याख्याति -
30
अलता पवियारं, इत्थि - नपुंसा बला वि गेण्हेजा ।
आयरिय कुल गणे वा, संघे व करेज पत्थारं ।। ६३९२ ॥
आइण्णे रतणादी, गेहेज सयं परो व तन्निस्सा ।
गोम्मियगहणा - SSहणणं, रण्णो व णिवेदिए जं तु ॥ ६३९४ ॥
रत्नादिभिराकीर्णे स प्रविष्टः स्वयमेव तद् रत्नादिकं गृह्णीयात् परो वा तन्निश्रया गृह्णीयात् । गौल्मिकाश्च ग्रहणमाहननं वा कुर्युः । राज्ञो वा ते तं साधुं निवेदयन्ति उपढौकयन्ति ततो निवेदिते सति 'यत्' प्रान्तापनादिकमसौ करिष्यति तन्निष्पन्नं प्रायश्चित्तम् || ६३९४ ॥ चारि चोरा-ऽभिमरा, कामी व विसंति तत्थ तण्णीसा । वाणर-तरच्छ बग्घा, मिच्छादि णरा व घातेजा ।। ६३९५ ।।
चारिकाश्चौरा अभिमराः कामिनो वा तत्र तस्य - साधोर्निया प्रविशेयुः । तथा वानर-तरक्षु
Jain Education International
१ 'चारिकाः' हेरिकाः 'चौराः' स्तेनाः 'अभिमराः' घातकाः 'कामिनो वा' अन्तःपुर'लुब्धाः एते 'तंत्र' राजभवने तस्य - साधो' कां० ॥
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org