________________
5
10
सनिर्युक्ति-लघुभाग्य-वृत्ति के बृहत्कल्पसूत्रे [ उपाश्रय ० प्रकृते सूत्रम् ३४-३७
अञ्जलिमुकुलीकृतौ द्वावपि बाहू समुच्छ्रितौ मुकुट उच्यते । मुक्तमुकुटं पुनः 'ततः प्रमाणात्' तावत्प्रमाणमङ्गीकृत्य संस्तारकनिविष्टस्याध उपरि च यत्रान्तरालं प्राप्यते ईदृश्यामुपरि - रनिमुक्तमुकुटायां वसतौ वर्षाकाले स्थातव्यम् ।। ५६७६ ॥ कुतः ? इति चेद् उच्यते-इत्थो लंबइ हत्थं, भूमीओ सप्पों हत्थमुट्ठेति ।
सप्पस् य हत्थस्स य, जह हत्थो अंतरा होइ ॥ ५६७७ ॥ फलकादौ संस्तारके सुप्तस्य 'हस्तः' हस्तमेकं अधो लम्बते, भूमितश्च सर्पो हस्तमुत्तिष्ठति, ततः सर्पस्य च हस्तस्य च यथा हस्तो अन्तरा भवति तथा कर्तव्यम् ॥ ५६७७ ॥ तथामाला लंबति हत्थं, सप्पो संथारए निविट्ठस्स ।
सप्पस्सय सीसस्स य, जह हत्थो अंतरा होइ ॥ ५६७८ ॥
संस्तारके निविष्टस्य मालात् सर्पो हस्तं लम्बते, ततः सर्पस्य च शीर्षस्य च यथा हस्तो अन्तरा भवति तथा विधेयम्, ईदृक्प्रमाण उपाश्रयो ग्रहीतव्य इत्यर्थः ॥ ५६७८ ॥ काउस्सगं तु ठिए, मालो जर हवइ दोसु रयणीसु ।
कप्पर वासावासो, इय तणपुंजेसु सव्वेसु ।। ५६७९ ॥
कायोत्सर्ग स्थितस्य मालो यदि द्वयो रत्योरुपरि भवति तदा कल्पते तस्यां वसतौ वर्षावासः 15 कर्तुम् । “इय" एवं सर्वेष्वपि तृणपुत्रेषु विधिर्द्रष्टव्यः ॥ ५६७९ ।।
उपि तु मुकमउडे, अहि ठंते चउलहुं च आणाई । मिच्छत्ते वालाई, बीयं आगाढ संविग्गो ।। ५६८० ॥
अत उपरिमुक्तमुकुटे प्रतिश्रये स्थातव्यम् । अथाधोमुक्तमुकुटे तिष्ठति ततश्चतुर्लघु आज्ञादयो मिथ्यात्वं व्यालादयश्च दोषाः पूर्वसूत्रोक्ता भवन्ति । द्वितीयपदमप्यागाढे कारणे 20 तथैव मन्तव्यम् । तत्र च तिष्ठन् संविग्न एव भवति ॥ ५६८० ॥ अत्रेयं यतनादीहाइमाईसु उ विजबंधं, कुव्वंति उल्लोय कडं च पोत्तिं ।
कप्पाsसईए खलु से सगाणं, मुत्तुं जहणणेण गुरुस्स कुजा ।। ५६८१ ॥ दीर्घजातीयादिषु वसतौ विद्यमानेषु तेषां विद्यया बन्धं कुर्वन्ति । विद्याया अभावे उपरिष्टादुल्लोचं कुर्वन्ति । उल्लोचाभावे कैटम् । कटाभावे “ पोतिं" ति चिलिमिलिकां सर्वसाधूना25 मुपरि कुर्वन्ति । अथ तावन्तः कल्पा न विद्यन्ते ततः शेषाणां मुक्त्वा जघन्येन गुरोरुपरिष्टादुल्लोचं कुर्यात् ॥ ५६८१ ॥
॥ उपाश्रयविधिप्रकृतं समाप्तम् ॥
30
१५०२
॥ इति कल्पटीकायां चतुर्थोद्देशकः समाप्तः ॥ श्री चूर्णिकारवदनाब्जवचो मरन्दनिष्यन्दपारणकपीवरपेशलश्रीः । उद्देश मम मैंतिभ्रमरी तुरीये, टीकामिषेण मुखरत्वमिदं वितेने ॥
१ सर्प ऊभवन् हस्तमेकमुत्ति कां० ॥ २° अधोमुक्तमुकुटायां वसतौ कां० ॥ ३ 'कटं' वंशादिमयमुपरिष्टाद् ददति । कटा' कां० ॥ ४ मतिर्मधुपी तुरीये भा० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org