________________
भाव्यगाथाः ५५५१-६०] चतुर्थ उद्देशः ।
१४७१ नीतस्तस्यां दुर्भिक्षादिकं भवतीति भावः । अथ नान्यत्राकृष्टः किन्तु तत्रैवाक्षतस्तिष्ठति ततः सर्वत्र 'उदितं' सुभिक्षं सुखविहारं च द्रष्टव्यम् ॥५५५६॥ एतद् निमित्तं कस्यं गृह्यते ? इत्याह
खमगस्साऽऽयरियस्सा, दीहपरिण्णस्स वा निमित्तं तू ।
सेसे तधऽण्णधा वा, ववहारवसा इमा य गती ।। ५५५७ ॥ क्षपकस्य आचार्यस्य वा 'दीर्घपरिज्ञावतो वा' प्रभूतकालपालितानशनस्येदं निमितं ग्रही-5 तव्यम् । 'शेषे' एतद्व्यतिरिक्ते तथा वाऽन्यथा वा भवेत् , न कोऽपि नियमः । व्यवहारवशाच्चेयं गतिः प्रतिपत्तव्या ॥ ५५५७ ॥
थलकरणे वैमाणितों, जोतिसिओ वाणमंतर समम्मि ।
गड्डाएँ भवणवासी, एस गती से समासेणं ॥ ५५५८ ॥ यदि तस्य शरीरकं स्थले कृतं-शिवादिभिरारोपितं तदा वैमानिकः सञ्जात इति मन्तव्यम् । 10 समभूभागे नीतस्य ज्योतिष्केपु व्यन्तरेषु वा उपपातो ज्ञेयः । गर्तायां नीते भवनवासिषु गत इति अवमन्तव्यम् । एषा गतिः समासेन तस्याभिहिता ॥ ५५५८ ॥ व्याख्यातास्तिस्रोऽपि द्वारगाथाः । अथात्रैव प्रायश्चित्तमाह
एकेकम्मि उ ठाणे, हुंति विवच्चासकारणे गुरुगा।
आणाइणो य दोसा, विराहणा संजमा-ऽऽयाए । ५५५९ ॥ ib एषां प्रत्युपेक्षणादीनामेकैकस्मिन् स्थाने विपर्यासं कुर्वतां चत्वारो गुरुकाः, आज्ञादयश्च दोषाः, संयमा-ऽऽत्मविराधना च द्रष्टव्या ॥ ५५५९ ॥
एतेण सुत्त न गतं, सुत्तनिवातों तु दव्य सागारे ।
उट्टवणम्मि वि लहुगा, छड्डणे लहुगा अतियणे ये ।। ५५६०॥ यद् एतद् द्वारकदम्बकमनन्तरं व्याख्यातम् एतेन सूत्रं न गतं किन्तु सामाचारीज्ञापनार्थं 20 सर्वमेतदुक्तम् । किं पुनस्तीत्र सूत्रे प्रकृतम् ? इत्याह-सूत्रनिपातः पुनः सागारिकसत्के वहनकाष्ठलक्षणे द्रव्ये भवति । रात्री कालगते यदि वहनकाष्ठानुज्ञापनाय सांगारिकमुत्थापयन्ति तदा चतुर्लघु अरहट्टयोजनादयश्च दोषाः तस्मान्नोत्थापनीयः किन्तु यदि एकोऽपि कश्चिद् वैयावृत्यकरः समर्थस्तद् वोढुं ततः काष्ठं न गृह्यते । अथासमर्थस्ततो यावन्तः शक्नुवन्ति तावन्तः तेन काष्ठेन वहन्ति । अथ वहनकाष्ठं तत्रैव परिष्ठाप्यागच्छन्ति तदापि चतुर्लघु, अप-25 रेण च गृहीतेऽधिकरणम् , सागारिको वा तद् अपश्यन् 'एतैः शबवहनार्थ नीत्वा तत्रैव परित्यक्तम्' इति मत्वा प्रद्विष्टः व्यवच्छेद-कटकमादिकं कुर्यात् , तस्मादानेतव्यम् । यदि पुनरानीय तेन गृहीतेनैव अतिगमनं-प्रवेशं कुर्वन्ति तदाऽपि चतुर्लघु ।। ५५६०।। एते च दोषाःमिच्छत्तऽदिन्नदाणं, संमलावण्णो दुगुंछितं चैव ।
30 १ गतिः शुभा-ऽशुभस्वरूपा प्रति' कां० ॥२°वगन्त मो० ले० ॥३°षां महास्थण्डिलप्रत्युपेक्षणा-दिग्भागग्रह-णन्तकधारणादीनां द्वाविंशतेः स्थानानामेकै का० ॥ ४°वति । कथम् ? इत्याह-"उट्ठवणम्मि वि" इत्यादि, रात्री कां० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org