________________
6
10
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्ति के बृहत्कल्पसूत्रे [ गणान्त० प्रकृते सूत्रम् २०
दर्शनप्रभावकाणां शास्त्राणामर्थाय निर्गच्छत एक पक्षमाचार्योपाध्याय - शेषसाधूनां आपच्छनकालो भवति । तद्यथा - आचार्यः पञ्च दिवसाना पृच्छयते, यदि न विसर्जयति तत उपाध्यायोsपि पञ्च दिवसान् शेषसाधवोऽपि पञ्च दिवसान् । अथवा पक्षेण सर्वेऽपि पृच्छयन्ते । किमुक्तं भवति : - दिने दिने सर्वेऽपि पृच्छ्यन्ते यावत् पक्षः पूर्ण इति ॥ ५४३५ ॥ एत विहिआगतं तू, पडिच्छ अपडिच्छणे भवे लहुगा । अहवा इमेहिं आगत, एगागि (दि) पडिच्छणे गुरुगा ।। ५४३६ ।। एगे अपरिण या, अप्पाहारे य थेरए ।
गिलाणे बहुरोगी य, मंदधम्मे य पाहुडे ।। ५४३७ ॥ एतारिस विओसञ्ज, विपवासो न कप्पई ।
सीस - पडिच्छा - ssयरिए, पायच्छित्तं विहिजई ।। ५४३८ ॥ विपदमसंविग्गे, संविग्गे चैव कारणागाढे ।
१४४२
नाऊ तरसभावं, होइ उ गमणं अणापुच्छा || ५४३९ ॥ गाथाचतुष्टयमपि गतार्थम् ( गा० ५३९८ - ५४०१ ) ॥ ५४३६ ॥ ५४३७ ॥ ॥ ५४३८ ॥ ५४३९ ॥ गतं दर्शनार्थं गमनम् । अथ चारित्रार्थमाह
15
चरि देखें दुविहा, सणदोसा य इत्थिदोसा य । गच्छम्म य सीयंते, आयसमुत्थेहिं दोसेहिं ॥ ५४४० ॥
चारित्रार्थं गमनं द्विधा -- देशदोषैरात्मसमुत्थदोषैश्च । देशदोषा द्विविधाः - एषणादोषाः स्त्री दोषाश्च । आत्मसमुत्था अपि द्विधा - गुरुदोपा गच्छदोपार्श्वे । तत्र गच्छो यदि 'आत्मसमुत्थैः' चक्रवालस|माचारीवितथकरण लक्षणैर्दोषैः सीदेत् तत्र पक्षमापृच्छन्नास्ते, तत ऊर्ध्वं 20 गच्छेति ॥ ५४४० ॥ इदमेव व्याचष्टे -
जहियं एसणदोसा, पुरकम्माई ण तत्थ गंतव्वं । उदगपउरो व देसो, जहिं व चरिगाइसंकिण्णो ।। ५४४१ ॥
यत्र देशे पुरःकर्मादय एषणादोषा भवेयुः तत्र न गन्तव्यम् । यो वा उदकप्रचुरो देशः सिन्धुविषयवद् यो वा चरिकादिभिः - परिव्राजिका - कापालिकी- तच्चनिकादिभिर्बहुमोहाभिरा25 कीर्णो विषयस्तत्रापि न गन्तव्यम् ||५४४१ ॥ अथाशिवादिभिः कारणैस्तत्र गता भवेयुस्ततःअसिवाईहिं गता पुण, तक्कज्जसमाणिया तओ णिंति । आयरियमणिते पुण, आपुच्छिउ अप्पणा णिति ।। ५४४२ ।। अशिव-दुर्भिक्ष-परचक्रादिभिः कारणैस्तत्र गता अपि "तकज्जसमाणिय” ति प्राकृते पूर्वापरनिपातस्यातन्त्रत्वात् समापिततत्कार्याः, संयमक्षेत्रे यदाऽशिवादीनि स्फिटितानि भवन्तीति भावः,
१ 'मपि ज्ञानद्वारे व्याख्यातार्थमिति नेह भूयो व्याख्यायते ॥ ५४३६-३७-३८-३९-४० ॥ गतं कां० ॥ २ 'श्च । गुरुदोषाः - गुरोश्चारित्रे शिथिलीभवनादिलक्षणाः, गच्छदोषाःगच्छस्य सामाचार्या प्रमत्ती भवनादिरूपाः । तत्र गच्छो कां० ॥ च्छति । गुरोस्तु सीदतो विधिऽभिधास्यते ॥ ५४४० ॥ इद° कां ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org