Page Text
________________
चतुर्थ उद्देशः ।
उवस्सग गणिय - विभाइय, उज्जुग-जड्डा य वंक-जड्डा य । मज्झिमग उज्ज -पण्णा, पेच्छा सण्णायगाऽऽगमणं ॥ ५३५१ ॥
अथोपाश्रयेषु साधून् गणित - विभाजितान् करोति । गणिता नाम- इयतां पञ्चादिसङ्ख्या कानां दातव्यम्, विभाजिता नाम - 'अमुकस्यामुकस्य' इति नामोत्कीर्तनेन निर्द्धारिताः । अत्र चतुभङ्गी - गणिता अपि विभाजिता अपि १ गणिता न विभाजिताः २ विभाजिता न गणिता: 5 ३ न गणिता न विभाजिताः ४ । अत्र प्रथमभङ्गे मध्यमानां गणित-विभाजितानामेवाकल्प्यम्, शेषाणां कल्पते । द्वितीयभङ्गे यावद् गणितप्रमाणैर्न गृहीतं तावत् सर्वेषामकल्प्यम्, गणितप्रमाणैर्गृहीते मध्यमानी शेषाणां कल्प्यम् । तृतीयभङ्गे यावन्तः सदृशनामा - नस्तेषां सर्वेषामकल्प्यम्, शेषाणां कल्प्यम् । चतुर्थभङ्गे सर्वेषामकल्प्यम् । पूर्व-पश्चिमानां तु सर्वेष्वपि भङ्गेषु न कल्पते । परः प्राह - ननु सर्वेषां सर्वज्ञानां सदृश एव हितोपदेशस्ततः 10 कथं पञ्चयामिकानां चतुर्यामिकानां च विसदृशः कल्प्या-ऽकल्प्य विधिः ? अत्रोच्यते - कालानुभावेन विनेयानामपरापरं तथातथास्वभावपरिणामं विमलकेवलचक्षुषा विलोक्य तीर्थकृद्भिरिस्थं कल्प्या - sकल्प्य विधिवैचित्र्यमकारि । तथा चाह -- " उज्जुग-जड्डा य" इति, पूर्व साधवः ऋजु-जडाः पश्चिमसाधवो वक्र-जडा मध्यमा ऋजु -प्राज्ञाः । एतेषां च त्रिविधानामपि साधूनां
प्रेक्षाष्टान्तेन प्ररूपणा कर्तव्या । त्रिविधानामेव च साधूनां सज्ञातककुलमागतानां गृहिण 15 उद्गमादिदोषान् कुर्युः तत्रापि त्रिधा निदर्शनं कर्तव्यम् ॥ ५३५१ ॥
तत्र नटप्रेक्षणकदृष्टान्तं तावदाह
भाष्यगाथाः ५३४७-५३ ]
१४२१
नडपेच्छं दहूणं, अवस्स आलोयणा ण सा कप्पे ।
कउयादी सो पेच्छति, ण ते वि पुरिमाण तो सव्वे ॥ ५३५२ ।।
कश्चित् प्रथमतीर्थकर साधुर्भिक्षां पर्यटन् नटस्य 'प्रेक्षां' प्रेक्षणकं दृष्ट्वा कियन्तमपि कालमव - 20 लोक्य समागतः, स च ऋजुत्वेनावश्यमाचार्याणामालोचयति, यथा - नटो नृत्यन् मया विलो - कितः । आचार्यैरुक्तम् —'सा' नटावलोकना साधूनां कर्तुं न कल्पते । ततः 'यथाऽऽदिशन्ति भगवन्तस्तथैव' इत्यभिधाय भूयोऽपि भिक्षामटन् कैयोकादिकमसौ प्रेक्षते । कयोको नामवेषपरावर्तकारी नटविशेषः । आदिशब्दाद् नर्तकीप्रभृतिपरिग्रहः । ततस्तथैवालोचिते गुरवो भणन्ति - ननु पूर्वं वारितस्त्वमासीः । स प्राह - नट एव द्रष्टुं वारितो न कयोकः, एष च 25 मया कयोको दृष्टः । एवं यावन्मात्रं परिस्फुटेन वचसा वार्यन्ते तावन्मात्रमेवैते वर्जयन्ति, न पुनः सामर्थोक्तमपरस्य तादृशस्य प्रतिषेधं प्रतिपद्यन्ते । यदा तु भण्यते "न ते वि" चि 'तेऽपि' कयोकादयो न कल्पन्ते द्रष्टुं तदा सर्वानपि परिहरन्ति, अतः पूर्वेषां साधूनां सर्वेऽपि नटादयो न कल्पन्ते द्रष्टुमिति प्रथममेवोपदेष्टव्यम् ॥ ५३५२ ॥
एमेव उगमादी, एकेक निवारि एतरे गिण्हे |
सव्वेविण कप्पंति, त्ति वारितो जज्जियं वजे ॥ ५३५३ ।।
१ नां गणित-विभाजितानामेवाकल्यम् । तृतीय कां० ॥ २ कां० प्रतौ 'कयोक' स्थाने सर्वत्रापि 'कायाक' इति पाठो वर्तते ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
30
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002514 |
| Book Title | Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Chaturvijay, Punyavijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 340 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 19 MB |