________________
१३८६
सनियुक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ संज्ञाप्यप्रकृते सूत्रम् १२ एगस्स वाणियस्स पवसियस्स भजा पंडरंगेण समं संपलग्गा । पंडरंगेण भण्णति-अणिव्वुयए हियए केरिसी रती ?, विविक्तविस्रम्भरसो हि कामः, तो नस्सामो । ‘मा य अयसो होहिति' ति अणाहमडयं छोढुं पलीवित्ता नहाणि गंगातडं गयाइं । सो वणितो अन्नया
आगओ घरं दवं पासित्ता ताणि य अट्ठियाणि रोविउमाढत्तो । भज्जासिणेहाणुरागेणं 'एयाणि 5 अट्ठीणि से गंगं नेमि' त्ति ताणि अणाहमडयऽट्ठियाणि घडियाए छोढुं गंगं गतो । तीए भज्जाए य दिट्टो, न य संजाणति । ताए पुच्छिओ-को तुमं ? । तेण अक्खायं-पवसियस्स घरं दव, भज्जा य मे दड्डा, ततो मए भजाणुरागेणं 'ताणि अट्ठियाणि गंगं नेमि' त्ति आगतो, 'गंगाए ढेहिं सुगतिं जाहिति' एवं पिता से सेयं करेमि । तीसे अणुकंपा जाया । तीए भणियं-अहं सा तव भज्जा । न पत्तियति । एयाणि अट्ठियाणि किं अलिक10 याणि ? । बहुविहं भन्नमाणो जाहे न पत्तियति ताहे तीए जं पुविं कीलियं जंपियं भुत्तं एवमादि सवं साभिन्नाणं संवादियं ताहे पत्तिजिओ । एस दबमूढो ॥ ॥५२१५ ॥ अथ दिग्मूढ-क्षेत्रमूढ-कालमूढानाह
दिसिमूढो पुव्याऽवर, मण्णति खेत्ते तु खेत्तवच्चासं ।
दिव-रातिविवचासो, काले पिंडारदिलुतो ॥ ५२१६ ॥ 16 दिग्मूढो नाम-विपरीत दिशं मन्यते, यथा--पूर्वामपरामिति । क्षेत्रमूढः-क्षेत्रं न
जानाति, क्षेत्रस्य वा विपर्यासं करोति, विपरीतमवबुध्यते इत्यर्थः, रात्री वा परसंस्तारकमात्मीयं मन्यते, एष क्षेत्रमूढः । कालमूढो दिवसं रात्रिं मन्यते । अत्र पिण्डारदृष्टान्तः
एगो पिंडारगो उम्भामिगासुतो अब्भवद्दले माहिसदधि-दुद्धं निसढं पाउं दिवसतो सुत्तो । तओ उढिओ निदाचमढितो जोण्हं मण्णमाणो दिवा चेव महिसीओ घरेसु छोटूण उन्मामि20 गाघरं पट्ठितो । 'किमेयं ?' ति जणकलकलो जातो तओ विलक्खीभूओ त्ति । एवं दिय-राइविवच्चासं कुणंतो कालमूढो भण्णइ ॥
॥५२१६ ॥ गणनामूढं सादृश्यमूढं चाह
ऊणाधिय मन्नतो, उट्टारूढो व गणणतो मूढो ।
सारिक्ख थाणु पुरिसो, कुटुंबिसंगामदिर्सेतो ॥ ५२१७ ॥ 26 यो गणयन् ऊनमधिकं वा मन्यते स उष्ट्रारूढ इव गणनामूढो भण्यते । - जहा–एगो उट्टपालो उट्टीओ एगवीसं रक्खइ । अन्नया उट्टीए आरूढो गणितो जत्थ आरूढो तं न गणेइ, सेसा वीसं गणेइ । पुणो वि गणेइ वीसं । 'नस्थि मे एगो उट्टो' ति अण्णे पुच्छइ । तेहिं भणितो- जत्थाऽऽरूढो सि एस ते इगवीसइमो ॥
सादृश्यमूढो यथा स्थाणुं पुरुषं मन्यते । अत्र च कुटुम्बिनौ-महत्तर-सेनापती तयोः 30 सङ्ग्रामेण दृष्टान्तः__एगो गामो चोरसेणावइणा चोरेहिं समं आगंतूण रत्तीए हतो । तत्थ य गामे जो महत्तरो
१णियस्स भजा पंडरंगेण समं संपलग्गा । अन्नया सो वाणियो पउत्थो । पंडरंगेणं भण्णति-अणिव्वुयएहिं केरिसी का० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org