________________
१०२९
भाष्यगाथाः ३७००-९] तृतीय उद्देशः ।
संजममहातलागस्स णाणवेरग्गसुपडिपुण्णस्स ।
सुद्धपरिणामजुत्तो, तस्स उ अणइक्कमो पाली ॥ ३७०४ ॥ संयमः-पञ्चाश्रवादिविरमणात्मकः स एव महद्-विस्तीर्णं यत् तडागं तस्य, 'ज्ञानवैराग्यसुप्रतिपूर्णस्य' ज्ञानम्-आचारादिश्रुतं तत्समुत्थं यद वैराग्यं-प्रतिसमयविशुद्ध्यमानो भवनिर्वेदः तेन जलस्थानीयेन सुष्टु-अतीव प्रतिपूर्णस्य, यः शुद्धपरिणामयुक्तस्तस्यानतिक्रमः स पालिरि-5 त्युच्यते ॥ ३७०४ ॥ तस्य भेदः कथं भवति ? इत्याह
संजमअभिमुहस्स वि, विसुद्धपरिणामभावजुत्तस्स ।
विकहादिसमुप्पण्णो, तस्स उ मेदो मुणेयव्यो ॥ ३७०५ ॥ संयमाभिमुखस्यापि तस्य विशुद्धिपरिणामभावयुक्तस्य पालिस्थानीयस्यानतिक्रमस्य यः 'विकथादिसमुत्पन्नः' मिथःकथादिकरणसमुद्भूतः 'भेदः' विनाशः स इह पालीभेदो ज्ञातव्यः । 10 स चाऽऽत्म-परोभयसमुत्थो भवेत् ॥ ३७०५ ॥
अहवा पालयतीति, उवस्सयं तेण होति सा पाली ।
तीसे जायति भेदो, अप्पाण-परोभयसमुत्थो ॥ ३७०६ ॥ अथवा या तत्रोपाश्रयं पालयति रा "सत्यभामा भामा" इति न्यायात् पाली भण्यते । तस्या एकाकिन्यास्तं संयतं दृष्ट्वा आत्मसमुत्थः परसमुत्थ उभयसमुत्थो वा भेदो जायते 15 ॥ ३७०६ ॥ कथम् ! इति चेद् उच्यते
मोहतिगिच्छा खमणं, करेमि अहमवि य बोहि पुच्छा य ।
मरणं वा अचियत्ता, अहमवि एमेव संबंधो ॥ ३७०७॥ स संयतस्तं संयतीप्रतिश्रयं गतो यावदेका वसतिपालिका तिष्ठति, ततस्तेन सा पृष्टाआयें ! किमिति भवती भिक्षा नावतीर्णा ? । सा पाह-अद्य मम क्षपणम् । स प्रश्नयति-20 किंनिमित्तम् ! । सा प्रतिब्रूते-मोहचिकित्सार्थम् । तयाऽपि स संयत एवमेव पृष्टो ब्रवीति-- अहमपि मोहचिकित्सार्थ क्षपणं करोमि । ततस्तेन पृच्छा कृता-आयें ! भवत्या कथं बोधिरासादिता ? । सा प्राह-मरणं मदीयम रजनिष्ट, तस्य वा अहम् 'अप्रीतिका' द्वेष्या पूर्वमभुवं अतः प्रव्रजिता । ततस्तया सोऽप्येमेव पृष्टः प्राह-अहमपि 'एवमेव' अमीष्टकलत्रवियोगादिना प्रामाजिषम् । एवं भिन्नकथासद्भावकथनैर्भावसम्बन्धो भवति ॥३७०७॥ इदमेव स्फुटतरमाह-25
ओमाणस्स व दोसा, तस्स के गमणेण सग्गलोगस्स।
महतरियपभावेण य, लद्धा मे संजमे बोही ॥ ३७०८ ॥ अपमानं नाम-ससापल्यतायां यद् भर्ती माम् अवमतया पश्यति स्म तस्य दोषादहं प्रवबाज । अथवा मदीयो भर्चा मय्येकान्तानुरक्त आसीत्, अतस्तस्य वर्गलोकस्य गमनेन तथा महत्तरिकया यद् ममानवरतं धर्माख्यानकानि कथितानि तत्समावेण च लब्धा मया संयम बोषिः, संयम 30 प्रतिपनवतीत्यर्थः ॥ ३७०८ ॥ यद्वा---
पनिता मि घरासे, तेण हतासेण तो ठिता धम्मे । १व मरणेण तामा०॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org