________________
D
॥ णमो त्थु णं अणुओगमहत्तराणं सुयहराणं ॥ पूज्यश्रीभद्रवाहुस्वामिसंदृब्धस्वोपज्ञनिर्युक्तिसमेतं बृहत्कल्पसूत्रम् ।
श्रीसङ्घदासगणिक्षमाश्रमणसूत्रितेन लघुभाष्येण भूषितम् । तपाश्रीक्षेमकीर्त्त्याचार्य विहितया वृत्त्या समलङ्कृतम् ।
प्रथम उद्देशः ।
[ प्रलम्ब सू त्राधिकारः । ]
अथानुगमद्वारम् । स चानुगमो द्विधा - नियुक्त्यनुगमः सूत्रानुगमश्च । निर्युक्त्यनुगमस्त्रिविधः - निक्षेपनिर्युक्त्यनुगम उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमः सूत्रस्पर्शिकनिर्युक्त्यनुगमश्च । तत्र निक्षेपनिर्युक्त्यनुगमोभिहितः, ओघनिप्पन्ने निक्षेपेऽध्ययनपदस्य नामनिप्पन्ने च कल्पपदस्य निक्षिप्तत्वाद् वक्ष्यते च सूत्रालापकनिप्पन्ने सूत्रपदानां निक्षेप्स्यमानत्वात् १ । उपोद्घातनिर्युक्त्यनुगमः पुराभ्य द्वारगाथाभ्यामनुगन्तव्यः । तद्यथा—
उसे निसे, य निगमे खेत्त काल पुरिसे य ।
कारण पच्चय लक्खण, नए समोयारणाऽणुमए ॥ ( आव० नि० गा० १४० )
किं विहं कस कहिं, केसु कहं केच्चिरं हवइ कालं ।
कइ संतरमविरहियं, भवाऽऽगरिस फासणनिरुत्ती || ( आव० नि० गा० १४१ ) अनयोरर्थो मूलावश्यकादिटीकातोऽवसातव्यः २ । सूत्रस्पर्शिकनिर्युक्त्यनुगमः सूत्रपदव्या - 10 ख्यानरूपः, स चावसरप्राप्तोऽपि नाभिधीयते; कुतः ? इति चेत्, उच्यते— सूत्रमेव तावदद्यापि न प्राप्यते, अतः सूत्राभावात् कस्य स्पर्शनं करोत्यसौ ? इति, अतः क्रमप्राप्ते सूत्रानुगमे यदा सूत्र वक्ष्यते तदैव लाघवार्थं सूत्रस्पर्शिकनिर्युक्तिमपि वक्ष्याम इति । ननु यदि इयमत्र प्राप्तावसराऽपि नोच्यते ततः करमात्रावसरे पठ्यते : उच्यते - ( ग्रन्थाग्रम् - २००० ) नियुक्तिमात्रसाम्या - दसावत्राभिधीयत इत्यदोषः ३ । अथ सूत्रानुगमः स चेदानीमवसरप्राप्त एवेत्यत्र सूत्रानुगमे सूत्र - 15 मुच्चारणीयम्, ततः सूत्रालापकनिक्षेपेण निक्षेपणीयम्, ततोऽपि सूत्रस्पर्शिकनिर्युक्त्या तदेव विस्तारणीयम् । अत्र च सूत्रानुगमादीनामित्थं विपयविभागव्यवस्था दृष्टव्या - - पदच्छेदसहि
5
