________________
एकाथिकाभिधाने
15
५८
मनियुक्ति-भाष्य-वृत्ति के बृहत्कल्पसूत्रे [अनुयोगाधिकारः सीएणं गहिओ तया चेइयं । पवेसिओ सउडिमझे हत्थो । तस्स हत्थस्स तणएणं सीएणं सवं सरीरं सीएण गहियं । पच्छा ताए भणियं-स तपस्वी किं करिष्यति साम्प्रतम् ? । पच्छा रन्ना सेणिएण चिंतियं-संगारदिण्णओ को वि । रुटेण पभाए अभओ भणिओसिग्धं अंतेउरं पलीवेहिं । सेणिओ गओ सामिणो मूलं । अभएण हत्थिसाला पलीविया । 5 सामि पुच्छइ-चिल्लणा एगपत्ती अणेगपत्ती वा ? । सामिणा भणियं-एगपत्ती । तओ 'मा डज्झिहि' त्ति तुरियं नियत्तो । अभओ य निग्गच्छइ । तेण भणियं-पली वियं ? । अभओ भणइ-आमं । सेणिओ भणइ-तुमं किं तत्थेव न पडिओ? । पडिभणइ-अहं पवइस्सामि, किं मे अग्गिपवेसेण ? । ताहे ‘मा ज्झिजिहि' त्ति पच्छा अभएण भणियं-न डज्झइ । सेणियस्स
चेल्लणाए पुर्व अणणुयोगो, पुच्छिए अणुयोगो । एवं विवरीए परूविए अणणुयोगो, जहाभावं 10 परूविए अणुयोगो ॥ १७२ ॥
तदेवमुक्तं निक्षेपद्वारम् । इदानीमेकार्थिकद्वारं वक्तव्यम् , तत्र तिष्ठतु तावदेतत् , एकार्थिकाभिधाने को गुणः ? इत्यत आह-- एकार्थिकद्वारम्
बंधाणुलोमया खलु, सुत्तम्मि यं लाघवं असम्मोहो ।
सत्थगुणदीवणा वि य, एगट्ठगुणा हवंतेए ॥ १७३ ॥ गुणाः ___ एकार्थिकाभिधाने यान्यर्थपदानि गाथादिभिर्वद्ध(बन्दु)मिष्यन्ते तेषां बन्धेऽनुलोमता भवति,
अननुकूलाभिधानपरिहारेणानुकूलाभिधाने बन्धो भवतीत्यर्थः । अनुकूलेन चाभिधानेन बद्धे सूत्रे सूत्रस्य लाघवं भवति । तथा विवक्षितार्थस्य 'असम्मोहः' निस्सन्दिग्धा प्रतीतिः, यथा शक इति वा पुरन्दर इति वा इन्द्र इति वा इत्याद्युक्ते शक्रशब्दार्थस्य । तथा शास्ता-तीर्थकरस्तस्य 20 गुणास्तेषां दीपना-प्रकाशना भवति, यथा-अहो ! भगवान् एकैकस्यार्थस्य बहूनि पर्यायना
मानि जानाति स्म । एते एकार्थिनामभिधाने गुणा भवन्ति ॥ १७३ ॥ सम्प्रत्यैकार्थिकानि वक्तव्यानि, तामि द्विधा-सूत्रस्याऽर्थस्य च । तत्र प्रथमतः सूत्रस्याऽऽह
सुय सुत्त गंथ सिद्धंत सासणे आण वयण उवएसो ।
पण्णवणमागमे इय, एगट्ठा पजवा सुत्ते ॥ १७४ ॥ 25 श्रुतं सूत्रं ग्रन्थः सिद्धान्तः शासनम् आज्ञा वचनम् उपदेशः प्रज्ञापना आगमः 'इति' एते दश 'पर्यायाः' एकार्थाः सूत्रस्य ॥ १७४ ॥
एतेषां च सर्वेषामपि पदानां नामादिकश्चतुष्को निक्षेपः । तत्र सर्वत्रापि नाम-स्थापने द्रव्यत आगमतो नोआगमतो ज्ञशरीर-भव्यशरीरे प्रतीते । शेषं वक्तव्यम् । तत्र श्रुतमधिकृत्याह
दव्वसुयं पत्तग-पुत्थएसु जं पढइ वा अणुवउत्तो। निक्षेपाः 30
आगम-नोआगमओ, भावसुयं होइ दुविहं तु ॥ १७५ ॥ आगमओ सुयनाणी, सुओवउत्तो य होइ भावसुयं ।
सो सुयभावाऽणनो, सुयमवि उवओगओऽण नं ॥ १७६ ॥ १°भावे प° भा० कां ॥ २ उ ता० ॥ ३°ण आग° ता० ॥ ४°वेऽण° ता. ॥
सूत्रस्यैकार्थि
काने
श्रुतस्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org