SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 183
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १२२ जैनदर्शन में कारण-कार्य व्यवस्था : एक समन्वयात्मक दृष्टिकोण ५७. पृथिव्यापस्तेजो वायुराकाशं कालो दिगात्मा मन इति द्रव्याणि । - वैशेषिक सूत्र, अ. १, प्रथम अह्निक, सूत्र ५ ५८. द्रव्यत्वनित्यत्वे वायुना व्याख्याते - वैशेषिक सूत्र अ. २, आ. २, सू.७ ५९. तत्त्वं भावेन - वैशेषिक सूत्र अ. २, आ. २, सू. ८ ६०. तस्या गुणाः सङ्ख्यापरिमाणपृथक्त्वसंयोगविभागाः । - प्रशस्तपाद भाष्य पृ. १५५ ६१. काल लिंगाविशेषादेकत्वं सिद्धम् प्रशस्तपादभाष्य ६२. कारणे काल इति वचनात् परममहत्परिमाणम् - प्रशस्तपाद भाष्य ६३. तदनुविधानात् पृथक्त्वम् - प्रशस्तपाद भाष्य ६४. कारणपरत्वादिति वचनात् संयोगः - प्रशस्तपाद भाष्य ६५. तद्विनाशकत्वाद् विभाग इति - प्रशस्तपाद भाष्य ६६. वैशेषिक सूत्र, अ. २, आ. २, सूत्र ६ ६७. वैशेषिक सूत्र, अ. ५, आ. २, सूत्र २६ ६८. दिग्देशकालाकाशेष्वप्येवं प्रसंग: न्याय सूत्र अ.२, आ. १, सूत्र २३ ६९. सांख्यप्रवचनभाष्य, द्वितीय अध्याय, सूत्र १२ नित्यौ यौ दिक्कालौ तावाकाशप्रकृतिभूतौ प्रकृतेर्गुणविशेषावेव । अतो दिक्कालयोर्विभुत्वोपपत्तिः 'आकाशवत् सर्वगतश्च नित्यः' इत्यादिश्रुत्युक्तं विभुत्वं चाकाशस्योपपन्नम्। यौ तु खण्डदिक्कालौ तौ तु तत्तदुपाधिसंयोगादाकाशादुत्पद्येते इत्यर्थः । - सांख्यप्रवचनभाष्य, द्वितीय अध्याय, सूत्र १२ का भाष्य ७०. - ७१. सांख्यकारिका में कुल ९ तुष्टियों का उल्लेख है, जिनमें चार आध्यात्मिक तुष्टियाँ हैं - १. प्रकृति २. उपादान ३. काल ४. भाग्य। इनके अतिरिक्त पाँच तुष्टियाँ शब्द आदि पाँच बाह्य विषयों से विरत होने पर प्राप्त होती है Jain Education International 'आध्यात्मिक्यश्चतस्रः प्रकृत्युपादानकालभाग्याख्याः । बाह्या विषयोपरमात् पंच नव तुष्टयोऽभिसमताः ।। ७२. तृतीयां तुष्टिमाह कालेति - प्रव्रज्याऽपि साक्षात् मुक्तिदा न भवतिः । किन्तु कालमपेक्ष्येवेति कालादेव विवकेख्यातिरूपा सिद्धिः । । - सांख्यकारिका, कारिका ५० पर तत्त्वप्रभा टीका, पृ. १९६ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002509
Book TitleJain Darshan me Karan Karya Vyavastha Ek Samanvayatmak Drushtikon
Original Sutra AuthorN/A
AuthorShweta Jain
PublisherParshwanath Shodhpith Varanasi
Publication Year2007
Total Pages718
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari & Philosophy
File Size11 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy