________________
प्रथमः सर्गः।
॥ नमः सर्वज्ञाय ॥ मङ्गलाचरणम्
श्रिये सन्तु सतामेते, चिरं चातुर्भुजा भुजाः । यामिका इव धर्मस्य, चत्वारः स्फुरदायुधाः ॥ १ कुर्वन् गिरिभुवि क्रीडां, दृष्टोन्नतपयोधरः । उल्लसच्चन्द्रकः प्रीति, नीलेकण्ठः करोतु वः ॥ जटा-समिन्तकान्तं वः, श्रियेऽस्तु शिवयोर्वपुः । तातेत्यम्बेति वाऽऽहतं, गुहेन प्रतिवक्ति यत् ॥ ३ भूयान्मुदे तदेकं वः, शिव-केशवयोर्वपुः । करोति प्रणतिं यस्य, भीतः प्रीतश्च मन्मथः ॥ सारस्वतमयं वन्दे, तमोपहमहं महः । अपि सूक्ष्मपदार्थानां, साक्षात्कारं करोति यत् ॥ सरस्वती सदा वन्दे, यदुपास्तिसमुच्छ्रिताः । काव्यानि कुसुमानीव, सुवते कविपादपाः ॥ कविवर्णना
. वन्द्यास्ते कवयो येषां, सूक्तिसौरभवासिता । कृतत्रिजगदाह्लादं, कीर्तिभ्रमति भूभुजाम् ॥ ७ जयन्ति कवयः केऽपि, सूक्तैमन्त्रैरिव द्रुतम् । तांस्तांश्चिद्रूपचित्तेषु, रसानावेशयन्ति ये ॥ मधुना लसत्कर्षा, कविषट्पदपमिनीम् । रामायणकवेस्तस्य, हृयां वन्दे सरस्वतीम् ।। स्तुमस्तमेव वाल्मीकि, यत्प्रसादात् प्रशस्यते । लौकैर्दाशरथं वृत्तमपि श्रवणदुःखकृत् ॥ स नमस्यः कथं न स्यात् , सतां सत्यवतीसुतः।। सुपर्वोपचितं चक्रे, यः स्वर्गमिव भारतम् ॥ ११ कालिदासः कविर्जातः, श्रीरामचरितस्य यत् । स एष शर्करायोगः, पयसः समपद्यत । विरक्तश्चेद् दुरुक्तिभ्यो, निर्वृतिं वाऽथ वाञ्छसि । वयस्य ! कथ्यते तथ्य, माघसेवां कुरुष्व तत् ॥ १३ जैनितार्जुनतेजस्कं तमीश्वरमुपाश्रिता । राकेव भारवेर्भाति, कृतिः कुवलयप्रिया ॥ युक्तं कादम्बरीं श्रुत्वा, कवयो मौनमाश्रिताः । बाणध्वनावनध्यायो, भवतीति स्मृतिर्यतः ॥ १५ वचनं धनपालस्य, चन्दनं मलयस्य च । सरसं हृदि विन्यस्य, कोऽभूनाम न निवृतः ॥ १६
१ “गम्यस्याप्ये" (सिद्धहेमसूत्र २-२-६२) इति सूत्रेण चतुर्थी, श्रियं कर्तुं सन्तु इत्यर्थः इति टिप्पणी वा० पुस्तके ॥ २ पार्वत्याम् , पक्षे पर्वतर्भूमौ वा० टि०॥३ स्तना मेघाश्च वा० टि०॥ ४ उल्लसन् चन्द्रो यस्य “शेषाद्वा" ( सिद्धहेम ७-३-१७५) इति बहुव्रीही कच् , पक्षे चन्द्रकाः चांदला इति रूढाः वा० टि०॥५ इश्वरी मयूरश्च वा० टि०॥ ६ चाऽऽहू प्र. वासं०॥ ७ तमहं व प्र० । 'तमयं ब' इति स्थाने 'तमिदं व इति संशोधितः पाठः वा० ॥ ८ °पास्ति स मु० ॥ ९ स्थापनामन्त्रैः वा० टि० ॥ १० स्थापयन्ति न्या..टि ॥ १९ पक्षे सरवणो यो दशरथेन हतः वा० टिप्पणी ॥ १२ कृष्णद्वीपायनव्यासः पा. टि.ir १३ देवाः, पक्षे शोभना अधिकाराः वा. टि० ॥ १४ जनितम् अर्जुनस्य-पार्थस्य बलं येन तम् , अर्याद् युधिष्ठिरम् , पक्षे अर्जुनं-निर्मलम् वा० टि० ॥ १५ तमीश्वरं-चन्द्रम् वा० टि०॥ १६ बाणः कवीश्वरः शराश्च वा० टि० ॥ १७ अणोझउ वा० टि० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org