Page Text
________________
कारि० ८६-८७ ]
६. नवमः प्रस्तावः
Jain Education International
६. नवमः प्रस्तावः ।
ज्ञानं प्रमाणमात्मादेरुपायो न्यास इष्यते ॥ ८६ ॥ नयो ज्ञातुरभिप्रायो युक्तितोऽर्थपरिग्रहः ।
८६. मतिश्रुतावधिमनः पर्ययकेवलानि ज्ञानम्, तदेव प्रमाणं न शब्दादिः अन्यत्रोपचारात् । प्रमाणमेव हि ज्ञान (नं) मत्यज्ञानादेरनधिगतेः । चैतन्येऽपि तल्ल - 5 क्षणविशेषे बालादिवत् ज्ञानवान् न विसंवादयेत् । ज्ञानं प्रमाणं भवत्येव, व्यपेक्षातः तद्विधिकरणादिपरापेक्ष (क्षं) परोक्षम् । आत्मनियतं प्रत्यक्षम् । परिणामविशेषाविरोधे दोषावरणक्षयोपशमोदयवृत्ते [:] त्रसं (स) स्थावरादिगुणप्रकर्षाप्रकर्षेऽपि स्य (?) स्यादिवशाआत्मस्वभावाऽव्यतिरेकेण हिताहितप्राप्तिपरिहारोपयोगसामर्थ्यविरहेऽपि गर्भाण्डमूर्च्छितादिव [[ ] स्वतो जीवतीति वृक्षेऽपि नार्द्रकाप्यादौ प्राणादिपरिणामविशेषे ऽपि 10 चैतन्यविलक्षणतया मूर्त्तिमतः कायादिप्रवृत्तश्रोतसः कर्मणो वा सकलश्रुतभावनासंवरणविगलितनिखिलक्लेश विजृम्भितकेवलज्ञानाधिगमफलस्य प्रागपि तत्वज्ञानात् प्रत्यक्षादिः उपायः । स्वयमनिक्षिप्तविषयः कथञ्चिद् वितर्कयन्तो निदर्शनाद्यभावेऽपि क्षयोपशमविशेषापेक्षया मार्गप्रतिपत्तिनिक्षिप्तेतरवस्तुस्वभावेऽपि तद्विषयविज्ञानवत् । तदुपायाऽविशेषेऽपि अनुपयोगादिवत् प्रत्यासत्तिविप्रकर्षतारतम्यम् इष्यते । 15 साक्षादुपायानधिगमेऽपि तत्प्रतिपन्युपायतया तत्त्वं स्वविषये सर्वस्य गुणदोषविचारेण अतिप्रसङ्गनिवृत्तिः । नयः कपिलादेरभ्युपगमः, प्रमेयधर्मतया विरुद्धाव्यभिचारिणं स्वभावप्रतिबन्धपरिच्छेदेन तदतिरेकव्यवच्छेदः तत्त्वाधिगमः प्रतिपत्र (त्र) भिप्रायः तर्हि वस्तुमात्रानिरोधे किं वै सन्दिग्धादिपरिग्रहः साकल्येनेष्यते ? समानो हि तेषामर्थाश्रयः तत्प्रतिषेधेन युक्तितोऽर्थपरिग्रहः सर्वथैकान्तव्यतिक्रमः श्र (क) मभावनया 20 चिन्तामयबुद्धिः आत्मेतरत्वमनुसरति ।
प्रामाण्यं यदि शास्त्रगम्यमथ न प्रागर्थसंवादनात्, सङ्ख्यालक्षणगोचरार्थकथनं किं चेतसां कारणम् ।
१२७
आ ज्ञातं सकला [गमा ] र्थविषया (य) ज्ञानाविरोधं बुधाः, प्रेक्षन्ते तदुदीरितार्थगहने सम्मोहविच्छित्तये ॥८७३॥छ॥
॥ इति प्रमाणसङ्ग्रहं नाम प्रकरणं समाप्तम् ||६||
For Private & Personal Use Only
25
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002504 |
| Book Title | Akalanka Granthtrayam |
| Original Sutra Author | Bhattalankardev |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 390 |
| Language | Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 21 MB |