Page Text
________________
5
सम्भवप्रत्ययस्तर्कः प्रत्यक्षानुपलम्भतः । अन्यथासम्भवासिद्धेरनवस्थानुमानतः ॥ १२॥ $ १५. समक्षविकल्पानुस्मरणपरामर्श सम्बन्धाभिनिबोधस्तर्कः प्रमाणम् । संवादसामर्थ्यभेदेन सहक्रमसंयोगभाविषु तथाभावाभावनियमनिश्चये न पुनरवग्रहव्यापारो विषयविषयिसन्निपातसमनन्तरलक्षणत्वात् । नहि प्रतिबन्धनिर्णयात् प्राक् 10 सिद्धमनुमानम्, अनवस्था च ॥छ।
विवर्त्तः सर्वथैकान्ते विरुद्धः पुरुषादिवत् । $ १६. प्रधानपुरुषकालपरमाणुस्वभावप्रवादेषु सहक्रमसंयोगवैस्य (वैस )रूप्यविरोधिचेतनेतरप्रभेदैकपरिणामे नाम्नि विवादः सन्मात्राविशेषात् । अन्यथा सर्वत् (सर्व) सर्वत्र सर्वथा स्यात् ॥ छ ||
नित्यमेकमनेकत्र निमित्तं समवायिनम् ॥ १३ ॥ निरंशं कर्मसंयोगात् कारणं परिणामिनम् ।
$ १७. निमित्तम् उत्पत्तिमतां यदि नित्यं स्थित्युत्पत्तिविपत्तीनामक्रमः ज्ञानेच्छाकरणशक्तीनामव्यतिरेकात्, अन्यथा तदकर्त्तृत्वम् । तत्करणनियमे तुल्यः प्रसङ्गः, व्यपदेशनियमाभावः, स्वतः सिद्धेः । तदुत्पत्तिमत्त्वेऽपि देशकालस्वभावानियमो 20 निर्हेतुकत्वात् । तद्धेतुत्वे पुनरक्रमः, तत्करणशक्तेस्तदात्मकत्वात्, व्यतिरेके समानः प्रसङ्गोऽनवस्था च । सहसिद्धेः तद्वत्तायामात्मादेः तद्गुणत्वं सर्वत्र समवायाऽविशेषात् । नित्यानां स्वभावोत्पादवि ( दावि ) घातादनपेक्षा । तदन्यकरणे पुनरनिवृत्तः प्रसङ्गः । न कर्म संयोगकारणं सावयवविरोधात्, सर्वस्य परमाणुमात्रप्रयो वा । परिणामेऽपि निमित्तान्तरकल्पनायामनवस्था ।
15
प्रमाणसङ्ग्रहे
[ कारि०११-१४.
तदाभासौ विपर्याससंशयो (यौ ) मतिविभ्रमात् ॥११॥
१४. न संशयो व्यवसायसादृश्याभिनिबोधनियमादनुद्धृतविकल्पो [s] नध्यवसायः, तदतद्विशेषाध्यवसायानियमप्रत्ययो विमर्शो [s] नध्यवसायः । विपर्यासः प्रत्यक्षप्रतिभासवैकल्येन हिताहितविवेकविरहः ||छ ||
25
30
१००
तत्रैकमर्थकृद् बुद्धेरानन्तर्यमनर्थकम् ॥१४॥
$ १८. एकमनेकत्र निष्पर्यायं प्रत्यवयवं न सर्वात्मना प्रत्येकं तत्स्वभावनै( वेनै) कत्वविरोधात् । नैकदेशेन निरवयवानाम्, अन्यथा अनवस्था । 'वर्त्तते' इति विज्ञप्तिमात्रेऽपि सर्वं समानम् । न चैतन्यमित्येव तदवयवविकल्पननिवृत्तिः । विभ्रमशून्यप्रतिपत्तिविप्रतिषेधः ।
इति तर्कमपेक्षेत नियमेनैव लैङ्गिकम् ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002504 |
| Book Title | Akalanka Granthtrayam |
| Original Sutra Author | Bhattalankardev |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 390 |
| Language | Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 21 MB |