Page Text
________________
न्यायविनिश्चये
[कारि० ३२३-३३१ अन्यथानुपपन्नत्वं यत्र तत्र त्रयेण किम् ? ।
नान्यथानुपपन्नत्वं यत्र तत्र त्रयेण किम् ? ॥३२३॥ [$ ३८१. ततः सामस्त्येनैव तत्करणमभ्युपगन्तव्यं तच्च ततो न संभवति, तदेवाह-]
प्रत्येति न प्रमाहेतुं प्रत्येति पुनरप्रमाम् ।
प्रमाहेतुतदाभासभेदोऽयं सुव्यवस्थितः !॥३२४॥ [६३८२. भवतु तर्हि प्रमाणादेव अनुमानाद् हेतुप्रतिपत्तिरिति चेदत्राह-]
नियमेन न गृह्णाति निःशङ्कं चतुरस्रधीः।
अन्यथाऽसंभवेज्ञाने ह्यर्थश्चात्मव्यवस्थितः ॥३२५॥ [ ३८३. तन्न कल्पितस्तद्भाव उपपन्नः, तदाह-] 10
प्रतिव्यूढस्तु तेनैव प्रभवोऽनलधूमयोः।
प्रत्यक्षेऽर्थे प्रमाणेन विकल्पेन प्रकल्पितः ॥३२६॥ [ 8 ३८४. एवमेतत् प्रमाणतः प्रत्यक्षादेव तत्प्रतिपत्तेः एतदेव दर्शयति-]
प्रत्यक्षानुपलम्भाभ्यां यदि तत्त्वं प्रतीयते ।
अन्यथानुपपन्नत्वमतः किन्न प्रतीयते ? ॥३२७॥ 15 [३८५. प्रतिबन्धो यदि असाधरणः न तस्मादनुमानम् , यत्र तत्सिद्धिः प्रत्यक्षात्
साध्यस्यापि तत्र तत एव सिद्धेः अन्यत्र चाविद्यमानत्वात् । साधारणश्चेत् , न तर्हि स विषयः प्रत्यक्षस्य स्यात् , तस्य स्खलक्षण एव नियमादतः प्रमाणान्तरस्यैव विषयो वक्तव्यः, तदेवाह-]
प्रमाणसाधनोपायः प्रमाणान्तरगोचरः।
व्याप्यव्यापकभावोऽयमेकत्रापि विभाव्यते ॥३२८॥ 20 [३८६. प्रतिबन्धसमारोपनिवारणार्थ तन्निरूपणमिति कथं तद्व्यापारवान् विकल्पो ___न प्रमाणम् । अप्रमाणात्तन्निवारणायोगादनुमानवत् , एतदेवाह-]
सत्यप्यन्वयविज्ञाने स तर्कपरिनिष्ठितः।
अविनाभावसम्बन्धः साकल्येनावधार्यते ॥३२९॥ [$ ३८७. पुनरपि तर्कस्यैव प्रामाण्यं दृढयन्नाह-]
सहदृष्टैश्च धर्मेस्तन्न विना तस्य संभवः । इति तर्कमपेक्षेत नियमेनैव लैङ्गिकम् ॥३३०॥
तस्माद् वस्तुबलादेव प्रमाणम् , [६३८८. यद्येवं भवतोऽपि तृतीयं प्रमाणं प्राप्तम् , प्रत्यक्षवत् परोक्षेऽप्यनन्तर्भावादिति चेदाह-] 80
मतिपूर्वकम् । बहुभेदं श्रुतं साक्षात्पारम्पर्येण चेष्यते ॥३३१॥
25
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002504 |
| Book Title | Akalanka Granthtrayam |
| Original Sutra Author | Bhattalankardev |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | ZZZ Unknown |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 390 |
| Language | Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 21 MB |