Arthashastra aparnama Rajsiddhanta

SR No.: 002502
Original Sutra Author: Kautilya Acharya
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai
Publication Year: 1959
Total Pages: 118
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 7 MB

Page 100

सटिप्पनकं कौटलीयमर्थशास्त्रम् • आप्तपुरुषाधिष्ठितं यानवाहन[३९ प्र.मारोहेत् । नावं चाप्तनाविकाधिष्ठिताम् । अन्यनौप्रतिबद्धां वातवेगवशां च नोपेयात् ।
उदकान्ते सैन्यमासीत । मत्स्यग्राहविशुद्धमुदकमवगाहेत ।
ध्या ग्राहविशुद्धमुद्यानं गच्छेत् । लुब्धकश्वगणिभिरपास्तस्तेनव्या. लपराबाधभयं चललक्ष्यपरिचर्यार्थ मृगारण्यं गच्छेत् । __आप्तशस्त्रग्राहाधिष्ठितः सिद्धतापसं पश्येत् ।
मन्त्रिपरिषदा सह सामन्तदूतं प[३९ द्वि.]श्येत्। सन्नद्धोऽश्वं रथं हस्तिनं चारूढः सन्नद्धमनीकं पश्येत् ।।
निर्याणांभियाने" च राजमार्गमुभयतः कृतारक्षं शैस्त्रिभिर्दण्डिभिश्च - पास्तशस्त्रहस्तप्रवजितव्यंगं गच्छेत् । न पुरुषसम्बाधमवगाहेत । . यात्रासमाजोत्सवप्रहवणानि च दर्शवर्गिकाधिष्ठितानि गच्छेत्।
यथा च योगपुरुषैरन्यान् राजाऽधितिष्ठति । तथाऽयमन्यावाधेभ्यो रक्षेदात्मानमात्मवानिति" ॥
॥ इाते विनयाधिकारिके एकविंशोऽध्यायः॥ छ । ॥ समाप्तं चेदं विनयाधिकारिकं प्रथममधिकरणम् ॥
*
१ शिबिकादि । २ हत्यादि। ३ तत्रापि । ४ उदकान्ततटद्वये। ५ रक्षार्थ जलक्रीडायाम् । .. ६ शिशुमारादि। ... ७ उद्यानगमने विधानमाह । सिंहादि। ८ जलचर। ९ तथा। १० परातिसंधानभयात् । ११ प्रतिवाक्यादिदानार्थम् । १२ कृतकवचः । १३ स्वकीयम् । व्यूहरचनादौ विश्वासाभावात् । १४ निर्गमे प्रवेशे च।
१५ निग्रहकर्तृभिः। १६ प्रत्यवायभयात् । अर्थकार्यवशादवगाहेत तथा। १७ यात्रा देवादीनाम् । समाजः यक्षादिः । उत्सवः पुत्रोत्पत्त्यादिः । प्रहवणं विवाहादि । १८ दशपुरुषवर्गनियुक्ता दशवर्गिकाः। १९ प्रत्यपायप्रतीकारार्थम् । १० अत्र हेतुमाह । २१ तीक्ष्णरसदादिभिः। २२ शत्रून् । २३ विजिगीषुः । २४ गृहीतविद्यः कृतवृद्धसंयोगः सुविशुद्धामात्यसंपन्न उपगृहीतस्वपरपक्षो निश्चितमंत्रो रक्षि
तात्मपुत्रदार आत्मवानुच्यते ।
| SH: मौलपुरुष । 2 SL: 'उदकं' नास्ति । 3 JG परिशुद्ध। 4 SC लुब्धकैः । 5SIC चललक्ष । Gs.ti परिचयार्थ । 7S. 'सह' नास्ति । 8 SJA 'पश्येत्' नास्ति । 9 SIG हस्तिनं रथं। 10 SJ वाऽऽरूट। ।। S गच्छेत् । 12 SI निर्याणेऽभियाने। 13 SICE 'शत्रिभिः' नास्ति। 1453 'च' नास्ति। 15 S39 °मन्यबापेभ्यो। 16 9 'इति' नास्ति । 17 SJ आत्मरक्षितकम् एकविशोऽध्यायः। 18 SIG एतावता कौटि(ट)लीयस्यार्थशास्त्रस्य विनयाधिकारिकं प्रथममधिकरणं समाप्तम् ।