SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 44
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २८ समन्वय, शान्ति और समत्वयोग का आधार अनेकान्तवाद - का कार्य है । इस दृष्टि से ज्ञान ही प्रमाण माना जाता है। जैन दर्शन ज्ञान के अतिरिक्त किसी अन्य इन्द्रिय आदि जड उपकरणों को प्रमाणोत्वेन स्वीकार नहीं करता । जिसके द्वारा वस्तु-तत्त्व का संशयादिव्य वच्छेदेन यथार्थ परिबोध किया जाता है, वह प्रमाण है । जो ज्ञान स्वयं अपने आपका और अपने से भिन्न अन्य वस्तुओं का भी सम्यग् रूप से निश्चय करता है, वह ज्ञान प्रमाण कहा जाता है । ७ पादटीप : १. एकेनाकर्षन्ती श्लथयन्ती वस्तु-त्वमितरेण । अन्तेन जयति जैनी नीतिर्मन्थान- नेत्रमिव गोपी ॥ - पुरुषार्थसिद्ध्युपाय २. अष्ट- सहस्त्री । ३. इन्डियन फिलासफी जि. १, पृ. ३०५ - ६ । ४. स्याद्वाद से ही लोकव्यवहार चल सकता है, इस बात को सिद्धसेन दिवाकर निम्न गाथा से व्यक्त किया है ५. जेण विणा लोगस्स ववहारो सव्वथा णिव्वइए । तस्स भुवणेक- गुरुणो णमो अणेर्गतवायस्स ।। समंतभद्र ने आप्तमीमांसा में स्याद्वाद और केवलज्ञान के भेद को स्पष्ट रूप से व्यक्त किया है । देखिये - अष्टसहस्त्री पृ. २७५-२८८ । समन्तभद्र ने आप्तमीमांसा में स्यादवाद और केवलज्ञान के भेद को स्पष्टरूप से निम्न श्लोकों में प्रतिपादन किया है - तत्त्वज्ञानं प्रमाणं ते युगपत्सर्वभासनं । क्रमभावि च यज्ज्ञानं स्याद्वादनयसंस्कृतं ॥१०१ उपेक्षाफलमाद्यस्य शेषस्यादानहानधीः । पूर्वं वाऽज्ञाननाशो वा सर्वस्यास्य गोचरे ॥ १०२ स्याद्वाद केवलज्ञाने सर्वतत्त्वप्रकाशने । भेदः साक्षादसाक्षाच्च ह्यवस्त्वन्यतमं भवेत ॥ १०५ अष्ट सहस्त्री, पृ. २७५ - २८८ ६. प्रकर्षेण, संशयादिव्यच्छेदेन भीयते, परिछिद्यते, ज्ञायते वस्तु-तत्त्वं येन तत् प्रमाणम् । ७. स्व-पर-व्यवसायि ज्ञानं प्रमाणम् । - प्रमाणनय-तत्त्वालोक, १-२ |
SR No.002458
Book TitleSamanvay Shanti Aur Samatvayog Ka Adhar Anekantwad
Original Sutra AuthorN/A
AuthorPritam Singhvi
PublisherParshwa International Shaikshanik aur Shodhnishth Pratishthan
Publication Year1999
Total Pages124
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy