Kshir Tarangini

SR No.: 002433
Original Sutra Author: N/A
Author: Yudhishthir Mimansak
Publisher: Ramlal Kapur Trust
Publication Year: 1986
Total Pages: 444
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 302

तुदादिगणः (५)
२४५
पथिम्रदिभ्रस्जां संप्रसारणं सलोपश्च (उ०१।२८) भृगुः न्यङ क्वादिः ।' भ्रस्जिभूसूयुधूऽभ्यः कित् (तु० उ० २।८०)-भृज्जनम् । ल्युटि (द्र० ३।३।११५) भ्रज्जनम्, भर्जनम् । भ्रस्जिगमि (उ० ४।१६०) इति ष्ट्रन्- भ्राष्ट्रम् ।।४।।
५. क्षिप प्रेरणे। क्षिपति, क्षिपते । अभिप्रत्यतिभ्यः क्षिपः (१।३। ५ ८०) परस्मैपदम्-अभिक्षिपति, प्रतिक्षिपति, अतिक्षिपति । संपृच (३। २।१४२) इति परिक्षेपी । निन्दहिस (३।२।१४६) इति परिक्षेपकः । असिगृधिधृषिक्षिपेः क्नु (३।२।१४०) - क्षिप्णुः । भिदादौ (गण० ३।३।१०४) क्षिपा। रक् (द्र० उ० २।१३)-क्षिप्रम् । क्षिपेरनि: किच्च (तु० उ० २।१०७)-क्षिपणिः, क्षिपणी वा। दिवादौ (४। १० १३) क्षिप्यति ॥५॥
६. कृष विलेखने । कृषति, कृषते । अनदात्तस्य च पधस्यान्यतरस्याम् (६।११५६)अम- कयति ऋक्ष्यति । स्पृशमृशकृषतृपदपः सिज वा (३।१।४४ वा०)-अकृक्षत् अक्राक्षीत्, अकार्षीत् । भ्वादौ (१॥ ७१७) कर्षति । तत्रैव ग्रहणान्युक्तानि । कृश तनूकरणे तु दिवादि: १५ (४।१२०) तालव्यान्तः ॥६॥
७. अनुदात्ताः स्वरितेतः।
८. ऋषी गतौ, ६. उदात्त उदात्तेत् । ऋषति । उपसर्गाद् ऋति धातौ (६।१।९१) वृद्धिरेकादेशः-उपार्षति । अर्षिता । स्नुवश्चिकृत्य षिभ्यः कित् (उ०३.६६)-ऋक्षः । इक्-ऋषिः । क्तिन् (द्र०३।३। २० ६४)- ऋष्टिः । ऋषिवृषिभ्यां कित् (उ० ३।१२३) - ऋषभः । श्वोदितो निष्ठायाम् (७।२।१४)-ऋष्टः ।।७।।
१०. जुषी प्रीतिसेवनयोः। इतश्चत्वारः सेट प्रात्मनेपदिनश्च । जूषते । जोषिता । जोषित्वा जुषित्वा (द्र० १।२।२६) । ईदित्वात् (द्र० ७।२।१४) जुष्टः। एतिस्तुशास्व (३।१।१०६) इति क्यप्– २५ जुष्यः । सह जुषत इति सजूः ॥८॥
१. न्यङ क्वादिगणे (७।३।५६) भृगुशब्दपाठात् कुत्वमित्यभिप्रापः ।
२. अत्र 'इक् कृष्यादिभ्यः' (३।३।१०८ वा०) इति वार्तिकेन 'डक्' प्रत्यय इति स्वाम्यभिप्रायः । लिबिशेन त्वैतद्वातिकमबुद्ध्वा 'इगुपधात् कित्' इति उणादिसूत्रनिदर्शनाय (उ० ४।११६) संख्या निर्दिष्टा । उणादौ न क् प्रत्ययः ३० साक्षानिर्दिष्टः । तत्रत्वनुवय॑मानस्य इञः कित्त्वमात्रं विधीयते।