Kadambari Part 02

SR No.: 002412
Original Sutra Author: N/A
Author: Hitvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust
Publication Year: 2005
Total Pages: 246
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 12 MB

Page 245

हुं बोल्यो जन्म २ अंतरि तनि म्यल्यो छु, तिर्यक्रयोनि छु, सेवा क्यम करूं ? एटलिं कपिंजलि हुं हईयामां चाप्यो । मिं कह्यु, माहरा माबाप मज माटि काई दुःखी रहि छइ ? वलतुं कह्यु-ताहरिं बापि सर्व वृत्तांत जाण्यूं छि । श्वेतकेतुई कयुं छे, कर्म छूटे छूटशे । वली मिं कयुं तमारो पूत्र माहारो मित्र क्यहां छि ? ते श्वेतकेतुए ताहरो ठाम कहयो जाबालिनि आश्रमिं शुक छि । एतलि हुं तज पासि आव्यो छु । वलतो शुक बोल्यो मारिं पापि तु अश्व थयो, दुख भोगव्यां । पछि कपिंजलि कहूं-ताहरि बापिं श्वेतकेतुइं कहयु छि, येह कर्मबंध छूटिं त्याहरलगिं जाबालिनि आश्रमे रहेंसही । इम कही कपिंजल देवमार्गि गयो । पछि एक तापस मज पासिं रहिं । केटलइक दिने पांख आवी । महाश्वेता पासिं जावानइं हुं ऊड्यो । वाटिं शिथिल थयो । वाटिं एक सर दीठो त्यहां विश्राम करो, एटलि बीजी रात्रि श्यामरौद्ररूप एक पुरुष दीठो तेणिं हुं बांध्यो । मिं पूर्छ हूं सूतो न मारो, अनि शा मार्टि हुं बांध्यो छु । बंध छोडी मुनिं मुंकि । वलंतू तेणि कहूं-शीद टलवलि छि ? हुं चांडाल छु, मेहलू नही । माहरा स्वामिनि पूत्री १ लाडकी छिं तेह आगली वात चाली छिं, येह शक एक जाबालिनि आश्रमि गणी छिं। यहां त्यहां घणा अनचर मोकल्या छिं, तं माहरि हाथि आव्यो, माहरा स्वामी पासिं लेई जायोस । वलतूं मिं घणूं एक शोक कीधो, विनय करो, तोहि मुनि लेई नीकल्यो । पछि चांडालपूत्रीनिं देखाइयो । मुनि पुत्रीइं कहुं-तुं कामथी पडयो, त्याहरो उद्धार करोस । हुं मौन करी रहो । महाश्वेतानें स्मरण राखू । मारी बोलाविं तोहि हूं बोलू खाऊ नही । मुनि कहूं-विवेक पहिलू कां न जाण्यो । हविं तिर्यग्योनि शुं भक्षाभक्ष विचार करवो । हुं विस्मय पाम्यो । चांडाली नवयौवन थई, पंजर सुवर्णतुं थयु, स्थानक इंद्रपुर सरखं थयुं । ते चांडाली तमे देखी हूं तेहनिं वृत्तांत पूर्छ, येह तुं कुण छि । एटले तम पासिं मुनि लेई आवी । हविं चांडालीनू वृत्तांत हुं नथी जाणतो । चांडालीनिं तेडी राजा पूछि छि वृत्तांत । एटलिं चांडाली बोली । चंद्रापीडनु रूप राजानुं छि । ताहरूं मृतकरूप पडूं छिं, एह पंखी थयो कामी मांटिं; तोहे बापआज्ञा लोपी काम धरी महाश्वेता पासिं नीकल्यो । हूं एहनी जननी लक्ष्मी-स्वरूप छ् । एहनिं पिताइं बांधी राखवा मोकली छु । तुं चांडाली थैनि दुख दे, येह एह ज्ञानी छिं, दुख पामि ते हूं कहुं छु । तम बेहनि शाप मुक्त समय छई। ते माटिं एकठा करा । हवि सुख भोगवो, एह देह त्यजीनिं । एहवं कही चांडाली देवमार्गि उत्पती । पछि राजा शौद्रकनि जन्मांतरनुं ज्ञान थयु, कादंबरीनुं स्मरण थयुं, कामानलिं दग्ध मूओ । वैशंपायन शुक महाश्वेतानि ध्यानि मूओ, एटलि अच्छोदसरि वसंत थयो शो दीसे । एटलिं कादंबरी विह्वल थई चंद्रापीडनिं स्नान करावी पूजा करी कंठि लगाडो । एटलिं चंद्रापीडिं आखिं जोउं । कादंबरी हर्ष पामी । राजा कहि छइ-हं तिं जीवाडयो छु । एटलिं शुकनो जीव चंद्रमंडलमा पुंडरीकना शबमा संक्रम्यो । ते पुंडरीक स्वर्गथी उतरो । पछि कादंबरी वधामणीनिं महाश्वेता पासिं गई। मदनलेखा राजा पासिं जोर्ड माबाप तेहनानि वधामणी खावा गई। प्रधान सहित राजा जोवा आव्यो । पत्र आपापणा दीठा, आनंद पाम्या । माबापनि पगे लागो । शापथी देहांतर पाम्या हता, आशीर्वाद दीधा । वली स्वर्गथी कपिंजल आवी महाश्वेतकेतुई कहाव्युं छि, येह माहरो पुत्र पुंडरीक छि । हुं परलोक जाउं छु । पुत्र तने सूपू छु । पछइ चित्ररथ हंसगंधर्व मदिरा गौरी स्त्री २ साथि हर्षयुक्त त्यहां आया । पछि विचारु गाम मांहि जई विवाह करीए । कहुं, वनमाहि हर्ष माटिं वनमांहि कीजि । पछि विवाह २ सानंद पूर्वक थया । पछि हर्षमा पूर्छ कादंबरीइं, ये आपण मरी जीव्यां, पत्रलेखा क्यहां ? कह्यु रोहिणी अवतार ते छि, हुं चंद्ररूप छु । मिं चंद्रापीडनो अवतार धरो, त्याहरि रोहिणीइं पत्रलेखानो सेवानि जन्म धरो हतो । ते चंद्रलोकिं रही छि । पछि उजेणि राजाजीए आविं सुख भोगवि । रामराज्य थयु ।
पूर्विं वृद्ध भोजइं बाणपंडित पासिं कादंबरीनी कथा नव नव रस संयुक्त करावी । ते कथा घणुं कठिन छइ । ते माटइ मंदबुद्धिनइ प्रीच्छवानइ अर्थि संक्षेपई लोकभाषाई ये प्रबंध कीधो छि । . पातशाह श्रीअकबर-जल्लालदीन-श्रीसूर्यसहसनामाध्यापक - श्रीशजयतीर्थकरमोचनायनेकसुकृतविधापक महोपाध्याय श्री ५ भानुचंद्रगणिशिष्याष्टोत्तरशतावधानसाधनासाधनप्रमुदित-पातशा-श्रीअकब्बर-जल्लालुदीनप्रदत्त-खुष्फहमापराभिधान-महोपाध्याय-श्री सिद्धिचंद्रगणिविनिर्मितं संक्षिप्तकादंबरीकथानकम् समाप्तं ॥ छ ॥
॥ संवत १७४७ वर्षे पौष वदि १३ शनौ दिने लिखितं पत्ननगरे ।
('पुरातत्त्व' वि.सं. १८८3, आश्विन, नं-४, पृis : २४१ थी २५६)
कादम्बरी।
( परिशिष्टम् )