________________
१४०
योगशास्त्रे
___ यहीयादाददीत निक्षिपेत् स्थापयेत्संवीक्षितप्रतिलिखितभूमौ। सा आदाननिक्षेपसमितिः। भीमो भौमसेन इति 'न्यायादादानसमितिः ॥ ३८ ॥
उत्सर्गसमितिमाह - कफमूत्रमलप्रायं निर्जन्तुजगतीतले।
यत्नाद्यदुत्सृजेत्याधुः सोत्सर्गसमितिर्भवेत् ॥४०॥ कफः श्लेष्मा मुखनासिकासञ्चारी मूत्रं प्रश्रवणं मलो विष्ठा प्रायग्रहणादन्यदपि परिष्ठापनायोग्यं वस्त्रपात्रभक्तपानादि गृह्यते । निर्जन्तुस्त्रसस्थावरजन्तुरहिता स्वयं च निर्जन्तुर्या जगतौ तस्यास्तलं स्थण्डिलमित्यर्थः । तत्र यत्नादुपयोगपूर्वकं यदुत्सृजेत्साधुः सोत्सर्गसमितिः । अथ गुप्तौनामवसरः ॥ ४० ॥
तत्र मनोगुप्तिमाहविमुक्तकल्पनाजालं समत्वे सुप्रतिष्ठितम् ।
आत्मारामं मनस्तज्ज्ञैर्मनोगुप्तिरुदाहृता ॥ ४१ ॥ इह मनोगुप्तिस्त्रिधा । प्रातरौद्रध्यानानुबन्धिकल्पनाजालवियोगः प्रथमा। शास्त्रानुसारिणो परलोकसाधिका धम्मध्यानानुबन्धिनी माध्यस्थ्यपरिणतिईि तोया। कुशलाकुशलमनोवृत्तिनिरोधेन योगनिरोधावस्थाभाविन्यात्मारामता तोया। ता एतास्तिस्रोऽपि विशेषणत्रयेणाह। विमुक्तकल्पनाजालमिति समत्वे सुप्रतिष्ठितमिति आत्माराम मिति च एवंविधं मनो मनोगुप्तिः ॥ ४१ ॥
(१) ख च न्यायाच्चादानसमितिः ।
