Page Text
________________
चिकित्साकलिका। साभीरुदारुतगरागुरुजीवनीयै
स्तैलं बलाम्भसि पचेत् पयसानिलनम् ।। ७४ ॥ तैलं पचेत् शैलेयादिभिः। शैलेयं शैलजम् । चन्दनं रक्तचन्दनम्। दलं तमालपत्रम् । द्रविडी एला । गुडूची छिन्नरुहा । रास्ना सुरभिः । बला भद्रबला । द्विपबला नागबला । नलदं मांसी । सकुष्ठैः कुष्ठसहितैरिति । अभीरुः शतावरी । दारु देवदारु । तगरं नतम् । अगुरु लोहम्। जीवनीयानि काकोल्यादीनि । पभिः कल्कैः तैलं बलाम्भासि बलाक्काथे पयसा दुग्धेन तैलं पक्कमनिलघ्नं वातघ्नं भवतीति तैलपाककल्पना । बलापलशतं द्रोणे जलस्य प्रक्वाथ्य चतुर्भागावशेषं कषायमादाय तस्मिन् तैलं प्रस्थमितं कल्कपादं चतुर्गुणदुग्धं पक्कं बलातलं भवतीति ॥ ७४॥
द्वितीय बलातैल-तिलतैल २ प्रस्थ । क्वाथार्थ-बला १ तुला, जल २ द्रोण, शेष क्वाथ आधा द्रोण । दूध ८ प्रस्थ। कल्कार्थ-शैलज (भूरिछरीला), लालचन्दन, तेजपत्र, छोटी इलायची, गिलोय, रास्ना, बला, नागबला, जटामासी, कुष्ठ, शतावर, देवदारु, तगर, अगर तथा काकोल्यादिगण; मिलित ८ पल । यथाविधि तैलपाक करें। यह तैल वातनाशक है ॥ ७४ ॥ इदानी बलातैलानन्तरं सहचरगुडूचीप्रसारणीतलान्याह
शैरेयकामृतलतासरणीकषायैः शैलेयकादिभिरिति प्रथमोक्तकल्कैः । युक्पञ्चमूलयवकोलकुलत्थतोयै
स्तैलानि वानिलहराणि पचेत् सदुग्धैः ॥ ७५ ॥ न केवलं रास्त्राबलातैले वातघ्ने प्रोक्ते । अन्यानि वा तैलानि अनिलहराणि पचेत् । शैरेयकामृतलतासरणीकषायैः । शैरैयकः सहचरः । अमृतलता गुडूची । सरणी प्रसारणी तासां कषायाः तैः । कषायकल्पना च एतासां प्रत्येकं पलशतंद्रोणेऽम्भसः प्रक्वाथ्य चतुर्भागावशेषैः कषायैः क्वाथैः । शैलयकादिभिः शैलेयचन्दनदलेत्यादिभिः । प्रथमोक्तकल्कैः प्रागुक्तैरौषधैः कल्कीकृतैश्चतुर्थांशप्रमाणैस्तैलप्रस्थानि चतुर्गुणदुग्धसहितानि पचेत् । अथवा युक्पञ्चमूलयवकोलकुलत्थतोयैः। युक्पञ्चमूलं दशमूलम् । 'यवाः प्रसिद्धाः । कोलं आरण्यबदरम् ।
| SR No. | 002391 |
| Book Title | Chikitsa Kalika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narendranath Mtra |
| Publisher | Mitra Ayurvedic Pharmacy |
| Publication Year | |
| Total Pages | 274 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 18 MB |