SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 76
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ चिकित्साकलिका। नितम्बेषु स्थितिर्येषां गुल्मविद्रधीनां तेषु शूलरुगातुरेषु च । शूलं रुक् पीडा तया आतुराः शूलरुगातुराः । तेषु चोक्तो गणोऽयं पञ्चदशो वरुणादिः॥ ६१-६२ ॥ .. वरुणादिगण-वरुण (वरना), पियावांसा, शिग्रु, मधुशिग्रु, छोटी कटेरी, बड़ी कटेरी, दर्भ, शतावर, ककुभ (नीलझिण्टी), वृक्षकरञ्ज, लताकरञ्ज, अरणी, चित्रक, नागबला, अग्निमन्थ, अंकोलफूल, काकड़ासिंगी, मेढासिंगी। यह गण कफवातज विकारों से पीड़ित पुरुषों के लिये विशेषतः कोष्ठान्तास्थित कफवातज शूलयुक्त गुल्म एवं विद्रधि में अत्यन्त हितकर है ॥ ६१-६२॥ इदानीं महत्पञ्चमूलमाह श्रीपर्णिनीज्वलनमन्थवसन्तदूतीटिष्ट्रकविल्वमिति तत्पृथुपञ्चमूलम् । श्लेष्मानिलामयहरं हितमेतदेव . मेदस्विनामलसकोपहतात्मनां हि ॥ ६३ ॥ एवं पृथु पञ्चमूलमिति श्रीपर्णादिभिः । श्रीपर्णिनी काश्मरी । ज्वलनमन्थोऽग्निमन्थः । वसन्तदूती पाटला। टिण्टुकः श्योनाकः। बिल्वं श्रीफलम् । एतत् श्लेष्मानिलामयहरं वातश्लेष्मविकारहरम् । मेदस्विनां मेदुराणां एतदेव हितम् । अलसकोपहतात्मनां च हितम् । अलसकं विसूचिकाविशेषः तेन उपहत आत्मा शरीरं येषां ते तथा तेषाम् । चोक्तोऽयं षोडशो गणः ॥.६३ ॥ महत्पञ्चमूल-गाम्भारी, अग्निमन्थ, पाढल, श्योणाक, बिल्व (बेल)। यह गण कफवातजरोगों को हरता है तथा मेदस्वी एवं अलसक रोग से पीड़ित पुरुषों के लिये हितकर है ॥ ६३ ॥ साम्प्रत लघुपञ्चमूलमाह व्याघ्री बृहत्यतिगुहा सुगुहा श्वदंष्ट्रा संयुक्तमेभिरिति तत्कथितं कनीयः । पित्तानिलोल्वणविकारहरं गणाभ्या माभ्यां भवेदिति गणो दशमूलसंज्ञः ॥ ६४ ॥ एतत् कथितं कनीयो लघु आभिर्व्याघ्रयादिभिः । व्याघ्री कण्टकारिका। बृहती वाकिफलाकारा। अतिगुहा शालिपर्णी।गुहा पृष्टिपर्णी।
SR No.002391
Book TitleChikitsa Kalika
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNarendranath Mtra
PublisherMitra Ayurvedic Pharmacy
Publication Year
Total Pages274
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy