SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 165
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १५२ चिकित्साकलिका। मात्रा-६ रत्ती ॥ इस औषधायस्कृति के समान अन्य कुष्ठनाशक द्रव्यों द्वारा भी अयस्कृति प्रस्तुत की जा सकती है ॥ २०२-२०६॥ इति आयुर्वेदाचार्य श्रीजयदेव विद्यालंकार विरचितायां परिमलाख्यायां चिकित्साकलिकाव्याख्यायां कुष्ठचिकित्सा समाप्ता। --::-- अथ श्वित्रचिकित्सा। कुष्ठचिकित्सानन्तरं यथोद्देशं श्वित्रचिकित्सितमाह विभीतकत्वङ्मलयूजटानां काथेन पीतं गुडसंयुतेन । आवल्गुजं बीजमपाकरोति श्वित्राणि कृच्छाण्यपि पुण्डरीकम् ॥ २०७॥ अवल्गुजस्येदमावल्गुजं वाकुचीबीजं श्वित्राणि कृच्छ्राण्यपि कृच्छसाध्यान्यपि अपाकरोति निवर्त्तयति । केन पीतम् ? क्वाथेन । कासां? विभीतकत्वङ्मलयूजटानां, विभीतकत्वचश्चमलयूजटाश्च विभीतकत्वङ्मलयूजटाः। मलयू काकोदुम्बरिका स्वल्पविटपा । तासां काथेन गुडसंयुतेनेति। क्रियाक्रमश्च वृद्धभिषजाम्-विभीतकत्वक्काकोदुम्बरिकाजटापलं काथेन चतुःपलेन गुडकर्षणालोडितेन बाकुचीबीजकर्षपिष्टं पीतं पुण्डरीकश्चित्रयोर्नाशनं भवति । पीत्वा च कटुतैलेनाभ्यज्य प्रीष्मे शरदि वर्षे यावत् यथाशक्ति स्थातव्यम् । जीर्णगव्यमथितेन दाडिमयूषेण वा भोक्तव्यमिति तेन स्फोटा जायन्ते। तेषु च भिन्नेषु हस्तिचित्रव्याघ्रचर्मणामन्यतरेण दग्धेन विषाणिकासिद्धेन तैलेन सह प्रलेपनं कार्यमिति। तथा च सुश्रुतमुनिः-"पंदग्धं चर्म मातङ्गज वा भिन्ने स्फोटे तैलयुक्तः प्रलेपः । पूतिःकीटो राजवृक्षोद्भवेन शारेणाक्तः श्वित्रमेको निहन्ति" ॥ बहेड़ा तथा मलयू (काकोदुम्बर, कठूमर) की जड़ के काथ में गुड का प्रक्षेप देकर इसके साथ बाकुचीबीज के चूर्ण को सेवन करने से चित्र एवं पुण्डरीक कुछ मष्ट होता है।
SR No.002391
Book TitleChikitsa Kalika
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNarendranath Mtra
PublisherMitra Ayurvedic Pharmacy
Publication Year
Total Pages274
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy