SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 115
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १०२ चिकित्साकलिका। सर्पिः प्रस्थं पचेत् । कृष्णा पिप्पली । तामलकी बदरबालिका। घनं मुस्तम् । सिंही बृहती। स्थिरा शालिपर्णी । विश्व शुण्ठी । कलिंगा इन्द्रयवाः । चन्दनं रक्तचन्दनम् । अग्निश्चित्रकः । प्रतिविषासारिवोशीरबिल्वकटुकात्रायन्तिकाद्राक्षामलकानि प्रसिद्धानि ॥ एभिः पिचुमितैः कर्षप्रमाणैः सर्पिःप्रस्थं सलिले चतुर्गुणे पक्कं नृणां प्राणिनां कासश्वासहलीमकारुचिवमीगुल्मज्वरान् हन्तीति । तथा च सुश्रतः- "पिप्पल्यतिविषाद्राक्षासारिवाबिल्वचन्दनैः” इत्यादि ॥ ११९ ॥ पिप्पल्यादिघृत-व्यघृत २ प्रस्थ । कल्कार्थ-पिप्पली, भुंइ आंवला, मोथा, अतीस, बड़ीकटेरी, शालिपर्णी, अनन्तमूल, सोंठ, खस, इन्द्रजौ, बिल्वमूल की छाल, कुटकी, बायमाण, लालचन्दन, द्राक्षा, आंवला, चित्रका प्रत्येक १ कर्ष । पाकार्थ जल ८ प्रस्थ । यथाविधि पाक कर सेवन कराने से कास, श्वास, हलीमक, अरुचि, वमी (कै), गुल्म तथा ज्वर प्रभृति रोग नष्ट होते हैं। मात्रा-आधा तोला ॥ ११९॥ इदानी लाक्षादिकं तैलमाह मूर्वान्ददारुकटुकामधुकाश्वगन्धारास्नाहरेणुमिशिचन्दनरुङ् निशाभिः । लाक्षारसेन च समेन समस्तु सिद्धं . . तैलं ज्वरापहरमेतदिति प्रसिद्धम् ॥ १२० ॥ एतत्तैलं मूर्वादिभिः सिद्धं ज्वरापहरम् । मूर्वा चौरस्नायुः । अब्दं मुस्तम् । दारु देवदारु । कटुका रोहिणी । मधुकं यष्टीमधु । अश्वगन्धा वाजिगन्धा । राना सुरभिः । हरेणुः रेणुका । मिशिः शतपुष्पा । चन्दनं रक्तचन्दनम् । रुक् कुष्ठम् । निशा हरिद्रा । एभिः पलिकैस्तैलं पलशत लाक्षारससमं मस्तुचतुर्गुणे साध्यम् । अतिप्रसिद्धं अतिप्रख्यातं लाक्षादिकं तैलमिति ॥ १२० ॥ लाक्षादितैल-तिलतैल २ प्रस्थ । लाक्षारस २ प्रस्थ। मस्तु (दही का पानी) ८ प्रस्थ । कल्कार्थ-मूर्वामूल, मोथा, देवदार, कुटकी, मुलहठी, असगन्ध, रास्ना, रेणुका, सोये, लालचन्दन, कुष्ठ, हल्दी; मिलित ८ पल । यथाविधि सिद्ध कर अभ्यंग करने से यह तैल ज्वर को हरता है । लाक्षारस तय्यार करने की यह विधि है किलाक्षा के साथ दशमांश लोध्र तथा लोध्र से दशमांश सर्जिक्षार और कुछ देर के पत्ते डाल १६ गुणा पानी में काथ करें। जब चतुर्थोश शेष रहे तब उतार कर छानलें ॥१२०॥
SR No.002391
Book TitleChikitsa Kalika
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNarendranath Mtra
PublisherMitra Ayurvedic Pharmacy
Publication Year
Total Pages274
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy