________________
(३२६)
सिद्धान्तचन्द्रिका। [तद्धितप्र० ] ( नडादीनामीये कुक्) नडकीयम् ॥ (सुबोधिनी )-नडादीनामीये कुकानडादीनां कुगागमो भवति णीयप्रत्यये॥ नड प्लक्ष बिल्व वेत्र वेतसञ्चा तक्षन् नडादयानडा अस्यास्मिन्या सन्ति नडकीयम्।।
(क्रुञ्चा ह्रस्वत्वं च) क्रुश्चकीयम् ॥ (सुबोधिनी )--क्रुञ्चा इस्वत्वं च ॥ क्रुश्चाशब्दस्य द्वस्वो भवति णीये ॥ क्रुश्चाऽस्यास्मिन्वास्ति क्रुञ्चकीयम् ॥ एवं तक्षकीयम् । निपातनान्नलोपः । विल्वकीयम् ॥ वेत्रकीयम् ॥
(शृङ्गवृन्दाभ्यामारकः ) शृङ्गारकः । वृन्दारकः ॥ (सुबोधिनी )-शृङ्गवृन्दाभ्यामारकः ॥ आभ्यामारकप्रत्ययः स्यादस्त्यर्थे । शृङ्गमस्यास्मिन्वाऽस्ति शृङ्गारकः । शृङ्गं प्राधान्यसान्वोश्च' इत्यमरः ।। वृन्दमस्याऽस्मिन् वाऽस्ति वृन्दारकः । 'वृन्दारको रूपिमुख्यौ' इत्यमरः ॥
(फलबहाभ्यामिनः) फलिनः । बर्हिणः ॥ (सुबोधिनी )--फलबर्हाभ्यामिनः ॥ आभ्यामिनप्रत्ययः स्यादस्त्यर्थे ॥ फलमस्यास्मिन्वाऽस्ति फलिनः॥ बर्हमस्यास्मिन्वास्ति बहिणः । णत्वम् ॥
(मलादिनः ) मलिनः॥ (ईमसश्च ) मलीमसः॥ (हृदयादालुः) हृदयालुः॥ (सुबोधिनी)-हृदयादालुः ॥ हृदयशब्दादालुः प्रत्ययः स्यादस्त्यर्थे ॥ हृदयमस्यास्मिन्वाऽस्ति हृदयालुः । पक्षे हृदयी । हृदयिकः । हृदयवान् ।
( शीतोष्णतृप्रेभ्यस्तदसहने ) शीतं न सहते शीतालुः । उष्णालुः । तृपं दुःख न सहते तृपालुः ॥
(सुबोधिनी )-शीतोष्णतृप्रेभ्यस्तदसहने ॥ एभ्य आलप्रत्ययः स्यात् प्रकृत्यर्थासहनेऽर्थे । शीतं न सहते स शीतालुः ॥ उष्णं न सहते उष्णालुः ॥ तृप्रं दुःखं न सहते तृपालुः ॥ तृपः पुरोडाशः तृपं दुःखमित्यर्थः ॥
(हिमादेलुः ) हिमं न सहते हिमेलुः ॥ (सुबोधिनी)-हिमादेलुः ॥ हिमशब्दादेलूप्रत्ययः स्यात्तदसहनेऽर्थे ॥ (बलादूलः ) बलं न सहते बलूलः ॥
