________________
5
15
२३२
20
तद्वदिहापि
,
न्यायमञ्जय
तदभावाविनाभूतस्वस्वकालाद्यपोहनम् । वेदयद् वर्तमानार्थज्ञानं तद्ग्राहिता भवेत् ॥
तदप्ययुक्तम्, वर्तमान कनिष्ठतायाः प्रदर्शितत्वात् । भावानाञ्च विनाशजन्मनोर्वर्तमानो वा कालः स्यादन्यो वा ? तदन्यस्तावद् ग्रहीतुमशक्य इत्युक्तम् । वर्तमाने तु तदुत्पादविनाशकाले कथ्यमाने तद्ग्रहणात्तदविनाभूतौ 10 भावानामुत्पादविनाशावपि गृहीतौ स्याताम् ।
[ सप्तमम्
एतेन पूर्वज्ञानविशिष्टा ग्राहित्वं प्रत्यभिज्ञायाः प्रत्युक्तम् । पूर्वज्ञानस्येदानीमसत्त्वेन विशेषणत्वानुपपत्तेः, अगृहीतविशेषणायाश्च विशिष्टबुद्धेरभावात्, अर्थोपजननापायरहितवस्तुस्वरूपग्राहिणी प्रत्यभिज्ञेत्युच्यते ।
सेयं तपस्विनी स्थैर्यं साधयितुमागता । प्रत्यभिज्ञा विनाशित्वं प्रतिष्ठाप्य गमिष्यति ॥
अपि च लूनपुनर्जातकेशनखादिषु सादृश्यदृश्यमानप्रत्यभिज्ञा स्तम्भादिष्वपि तद्वदेव न स्थिरतामुपपादयेत् । तत्र बाधक योगादिति चेदिहाप्युक्त एव बाधकः परस्परविरोधिभूतादिकालसमावेशस्यैकत्र दुर्घटत्वादिति । तस्मात् प्रत्यभिज्ञाप्रत्ययस्य बाधकस्याभावात् सिद्धमानुमानिकं भावानां क्षणिकत्वम् । मतान्तरेण पदार्थानां क्षणिकत्वं प्रत्यक्षसिद्धम्
अपरे पुनः प्रत्यक्षगम्यमेव क्षणिकत्वमाचक्षते ।
नातीतानागतौ कालौ विचारयति चाक्षुषम् । वर्तमानक्षणश्चैक इति तन्निष्ठमेव यदि वर्तमानातिरिक्तग्राहि प्रत्यक्षमिष्यते, तद्वक्तव्यं किं पूर्वं विज्ञान
तत् ॥
तदविनाभूतानां पीतादीनामपि व्यवच्छेदं करोत्येव । तदभावाविनाभूतेति । वर्तमानाभावाविनाभूता ये भूतादय इति ।
वर्तमानैकनिष्ठतायाः पूर्वं प्रर्दाशतत्वादिति । अतीतविषयत्वे स्मृतितुल्यता, 25 अनागतविषयत्वे सङ्कल्पप्रायतेत्यादि वदद्भिर्वर्तमानेकनिष्ठता प्रदर्शिता ।
