________________
साध्यतावच्छेदकतावच्छेदकसम्बन्धः” इति नियमात् ।
प्रकृते साध्यो वह्निः, साध्याभावः विषयिता सम्बन्धेन वह्नित्व विशिष्टाभावः तदभावीयप्रतियोगितानिरूपितावच्छेदकता वह्नित्व निष्ठावच्छेदकता, सान साध्यतावच्छेदकतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्ना अतो न तमादायाव्याप्तिः सम्भवति । साध्याभावपदेन समवायेन वहित्वविशिष्टं नास्तीत्याकारकाभाव एव ग्रहीतुं शक्यते । लक्षणसमन्वयप्रकारस्त्वित्थम् - साध्याभावः - समवायेन वह्नित्वविशिष्टाभावः, तदधिकरणम् न हि पर्वतादिकम् अपितु जलहूदादि एव । तन्निरूपित वृत्तिता मीनादौ वृत्तित्वाभावस्य धूमे सत्त्वान्नाव्याप्तिः ।
'
–
શશીશીલા
(૪૨) હવે સાધ્યતાવચ્છેદકનિષ્ઠાવચ્છેદકતામાં સાધ્યતાવચ્છેદકતાવચ્છેદક સંબંધાવચ્છિન્નત્વનો નિવેશ કરવાથી અવ્યાપ્તિ નહીં આવે.
પ્રસ્તુતમાં, સાધ્ય-વત્તિ, સાધ્યતાવચ્છેદક-વહ્નિત્વ, આ વહિત્વ એ સમવાય સંબંધથી વત્તિમાં રહે છે. આથી સાધ્યતાવચ્છેદકતાવચ્છેદક સંબંધ સમવાય સંબંધ “યેન સમ્પન્થેન साध्यतावच्छेदकवैशिष्ट्यं साध्ये भासते स सम्बन्धः साध्यतावच्छेदकतावच्छेदक સન્મઃ” (જે સંબંધથી સાધ્યતાવચ્છેદકનું વૈશિષ્ટય સાધ્યમાં જણાય તે સંબંધ સાધ્યતાવચ્છેદકતાવચ્છેદક સંબંધ જાણવો.)
પ્રસ્તુતમાં સાધ્ય-વહિ, સાધ્યાભાવ-વિષયિતા સંબંધથી વહ્નિત્વવિશિષ્ટાભાવ હવે લઈ નહીં શકો. કેમકે વિષયિતા સંબંધ કાંઈ સાધ્યતાવચ્છેદકતાવચ્છેદક સંબંધ નથી, પરંતુ સમવાય સંબંધ જ છે. આથી તમારે અભાવ લેવો હશે તો સમવાય સંબંધથી જ વસ્તિત્વ વિશિષ્ટાભાવ લઈ શકાશે.
આમ સાધ્ધાભાવ-સમવાય સંબંધથી વહ્નિત્વ વિશિષ્ટાભાવ,
(૧૮)
