________________
पर्याप्त्यधिकरणधर्मावच्छिन्नत्वे सति हेतुता निरूपित संसर्गतानवच्छेदकानवच्छिन्ना या संर्सगता तन्निरूपित वृत्तित्वाभावो व्याप्तिः ।
પ્રસ્તુત વ્યાપ્તિના લક્ષણમાં વિચાર કરાય છે. આ લક્ષણમાં સાધ્યતાવચ્છેદકાવચ્છિનત્વ પદનો અર્થ સાધ્યતાવચ્છેદક નિષ્ઠાવચ્છેદકતા નિરુપકત્વમ્ કરવો. વળી સાધ્યતાવચ્છેદક નિષ્ઠાવ૨છે દકતામાં તમારે સાધ્યતા વચ્ચે દકતાવરણે દક સંબંધાવચ્છિન્નત્વનો નિવેશ કરવો જરૂરી છે. જો આ પદનો પ્રવેશ નહીં કરો તો પ્રસિદ્ધ સ્થળ પર્વતો વતિમાનું ધૂમાતુ માં જ અવ્યાપ્તિ આવી જશે. - સમન્વય - સાધ્ય-વર્તિ, સાધ્યતાવચ્છેદકતા - વહ્નિત્વ નિષ્ઠાવચ્છ દકતા, સાધ્યભાવ-વિષયિતાસંબંધથીવહત્વવિશિષ્ટાભાવ, આ વાતત્વનિષ્ઠાવચ્છેદકતા કયા સંબંધથી હોવી જોઈએ તેનું તો તમે નિયંત્રણ કર્યું નથી. આથી સાધ્યાભાવથી અમે વિષયિતા સંબંધથી વહ્નિત્વ વિશિષ્ટાભાવ લીધો છે. વિષયિતા સંબંધથી વહ્નિત્વ વિશિષ્ટાભાવ એ વાતત્વ વિશિષ્ટાભાવ ઈત્યાકારક જ્ઞાન સ્વરુપ થશે. આ જ્ઞાન કાંઈ પર્વત ઉપર રહેવાનું નથી.
આમ સાધ્યાભાવ-વિષયિતા સંબંધથી વહ્નિત્વ વિશિષ્ટાભાવ, તાધિકરણ-પર્વત, તેમાં ધૂમની વૃત્તિ જ છે. વૃત્તિવાભાવ ધૂમમાં ન જતાં અવ્યાપ્તિ દોષ તો તદવસ્થ રહેશે.
गूढामृतलीला (४२) कृते च साध्यतावच्छेदकनिष्ठवच्छेदकतायां साध्यतावच्छेदकतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नत्वनिवेशे नाव्याप्तिः ।
तथाहि प्रकृते साध्यतावच्छेदकम् - वह्नित्वम्, तच्च समवायसम्बन्धेन वह्नौ तिष्ठति । अतः साध्यतावच्छेदकतावच्छेदकसम्बन्धः - समवाय सम्बन्धः, "येन सम्बन्धेन साध्यतावच्छेदकवैशिष्ट्यं साध्ये भासते स सम्बन्धः
()
