________________
ન બનતી હોવાથી સાધ્યતાવછેદકતાથી અભાવીય પ્રતિયોગિતા વચ્છેદકતા એ વિશિષ્ટ નથી બનતી. પરંતુ વિશિષ્ટાચ બનશે.
આમ સાધ્યતાવરચ્છેદકતાવિશિષ્ટાચ પ્રતિયોગિતાવરચ્છેદકત હોવાથી પ્રસ્તુત ભેદ એ સાધ્યતાવચ્છેદકતાવિશિષ્ટાન્ય અવચ્છેદકતાનો નિરુપક જ બનશે અનિરુપક નહીં બને. આથી નિરુકત ભેદ એ લસણ ઘટક બની શકે નહીં આથી તે અભાવને લઈને જે અવ્યાતિ આપતાં હતાં તે પણ હવે નહીં આપી શકાય.
શંકા :- સાધ્યતાવચ્છેદકતા વ્યાપકત્વનો અર્થ શું છે?
સમા :- સાધ્યતાવચ્છેદકતાવન્નિષ્ઠાત્યન્તભાવપ્રતિયોગિત્વમ્.
પ્રસ્તુતમાં સાધ્યતાવરચ્છેદકતી-કાલિક સંબંધથી ગબ્ધ નિષ્ઠા અને સમવાય સંબંધથી ગુણ નિષ્ઠા છે. આ જે અવરચ્છેદકતા છે તેનું અધિકરણ અર્થાત્ અવરચ્છેદકતાવતું-ગધ અને ગુણ થશે. તનિષ્ઠ જે અભાવ-સમવાયેન ગધનિષ્ઠ અને કાલિકેન ગુણ નિષ્ઠાવચ્છેદકતા નાસ્તિ એ પ્રમાણે નો અભાવ મળશે. અને આ અભાવનો પ્રતિયોગિ જ સમવાયેન ગધનિષ્ઠ, કાલિકેન ગુણનિષ્ઠાવચ્છેદકતા બનશે અપ્રતિયોગિ નહીં થાય. આથી સાધ્યતાવચ્છેદકતા ને વ્યાપક ન હોવાથી પ્રસ્તુત અભાવ લક્ષણ ઘટક નહીં બની શકે. પરંતુ કાલિકે ગબ્ધ વિશિષ્ટત્વે સતિ સમવાયેન ગુણ વિશિષ્ટાભાવ લક્ષણ ઘટક બનશે.
શંકા: સારું, પૂર્વમાં અમે જે અભાવ લીધો હતો તે વ્યાપક નહોતો બની શકતો આથી એ અભાવ લક્ષણ ઘટક ન બની શકે પરંતુ તમે જે કાલિકેન ગબ્ધ વિશિષ્ટત્વે સતિ સમવાયેલ ગુણ વિશિષ્ટાભાવ (અથતુ શુદ્ધ સાધ્યાભાવી લીધો છે તે સાધ્યતાવચ્છેદકતાને કેવી રીતે વ્યાપક બની શકશે.
(૧૮)
