________________
20.
अणुखंधवियप्पेण दु पोग्गलदव्वं हवेदि दुवियप्पं । खंधा हु छप्पयारा परमाणू चेव दुवियप्पो ॥
अणुखंधवियप्पेण' [(अणु)-(खंध)
(वियप्प) 3/1]
अव्यय पोग्गलदव्वं [(पोग्गल)-(दव्व) 1/1] हवेदि
(हव) व 3/1 अक दुवियप्पं (दुवियप्प) 1/1 वि
(खंध) 1/2
अव्यय छप्पयारा (छ-प्पयार) 1/2 वि परमाणू (परमाणु) 1/1 चेव
अव्यय दुवियप्पो (दुवियप्प) 1/1 वि
परमाणु और स्कंध भेद के कारण पादपूरक पुद्गलद्रव्य होता है दो प्रकार का स्कन्ध पादपूरक छ भेदवाले
खंधा
परमाणु और
दो भेदवाला
अन्वय- अणुखंधवियप्पेण दु पोग्गलदव्वं दुवियप्पं हवेदि खंधा हु छप्पयारा चेव परमाणू दुवियप्पो।।
अर्थ- परमाणु और स्कंध भेद के कारण पुद्गलद्रव्य दो प्रकार का होता है। स्कंध छ भेदवाले (होते हैं) और परमाणु दो भेदवाला (होता है) (कार्य परमाणु और कारण परमाणु)।
कारण व्यक्त करनेवाले शब्दों में तृतीया या पंचमी होती है। (प्राकृत-व्याकरणः पृष्ठ 36) कभी-कभी समूह अर्थ में द्विगु समास पुल्लिंग एकवचन में भी होता है। (प्राकृत-व्याकरणः पृष्ठ 18)
नियमसार (खण्ड-1)
(31)