SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 237
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ (2) वैयाकरणों ने अपने विधानों में जिन शब्दों को उदाहरण के रूप में दिया है। ये नियम सामान्य प्राकृत में लागू होते हैं। प्राचीन एवं मूल प्राकृत शौरसेनी थी। अतः स्वर-परिवर्तन के नियम शौरसेनी के समान अन्य प्राकृतों में भी विकसित हुए हैं। 1- हस्व स्वरों का दीर्धीकरण - पासदि < पश्यति, कासवो कश्यपः सीसो < शिष्यःमणूसो < मनुष्यः दूसासणो< दुश्शासनः मणासिल < मनःशिला णीसहो < निस्सहः दूसहो ( दुस्सहः 2. दीर्घ स्वरों का हस्वीकरण - अ अम्बं ( आम्रम् पंडवो < पाण्डवः इ मुणिंदो र मुनीन्द्रः तित्थं < तीर्थम् 3. स्वरों को अन्य स्वरों का आदेश प्राकृत में स्वरों का अन्य स्वरों में परिवर्तन इस प्रकार प्राप्त है(क)"अ" ध्वनि (स्वर) को स्वरादेश : (1) अ> आ - आफंसो, < अस्पर्श सामिद्धी, समृद्धिः अ> इ- मज्झिमा < मध्यमः इंगारो (अंगारः अ > उ - झुणि < ध्वनि खुडियो < खण्डितः अ > ऊ - अहिण्णू < अभिज्ञः सव्वण्हू - सर्वज्ञः अ> ए - अंतेउरं < अन्तःपुरम् सेज्जा < शय्या अ > लुक् - लाउं < अलावुम् रणं < अरण्यम् (ख) "आ" ध्वनि (स्वर) को स्वरादेश : (2) आ > अ अ आयरिओ < आचार्यः ठविदो र स्थापितः पगदं, पागदं< प्राकृतम पुव्वहो (पूवार्हः आ > इ सइ, सया < सदा सिअरो र निशाकर आ , उ उल्लं आद्रम् सुण्हा < सास्ना (ग) 'इ' ध्वनि (स्वर) को स्वरादेश : (3) प्राकृत रत्नाकर 0 229
SR No.002287
Book TitlePrakrit Ratnakar
Original Sutra AuthorN/A
AuthorPrem Suman Jain
PublisherRashtriya Prakrit Adhyayan evam Sanshodhan Samsthan
Publication Year2012
Total Pages430
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size7 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy