________________
दशममाह्निकम्
विभागजविभागवत् इति- -तत्र केचिदाहुः + सत्यमस्ति विभागेऽपि विभागजत्वम् । शब्दे तु विशेषो विवक्षितः ॥
द्विविधो हि विभागजो विभागः - कारणविभागपूर्वकः, कारणाकारणविभागपूर्वकश्च । कारणं समवायिकारणमत्राभिप्रेतम् । कारणविभागपूर्वकस्तावत् तन्तुविभागात् तन्त्वाकाशविभागः ॥
531
कारणाकारणविभागपूर्वकस्तु अङ्गुल्याकाशविभागात् हस्ताकाशविभागः ; हस्ताकाशविभागादपि शरीराकाशविभाग इति ॥
* शब्दस्तु नियमेनैव कारण विभागपूर्वकविभागप्रभवः - वंशदलविभागात् दलाकार्शविभागः; दलाकाशविभागा'च्चा' समवायिकारणात् शब्दो निष्पद्यत इत्यनेन विशेषेणास्येदृश विभागजत्वस्यासाधारणत्वं शब्दधर्मस्योच्यत इति ॥
[ विभागजविभागानङ्गीकारपक्षः ]
अन्ये तु विभागजं विभागममृष्यमाणाः यथाश्रुतस्यैव शब्दे विभागजत्वस्यासाधारणधर्मतामाचक्षते ॥
ननु ! किमिति विभागजं विभागं ते न सृष्यते ? अस्ति ह्ययं तत्सिद्धौ न्यायः- यदा ह्यवयवे कर्मोत्पन्नं अवयवान्तराद्विभागं करोति, न * तदाकाशादिदेशात् । यदा त्वाकाशादिदेशात्, न तदाऽअयवान्तरादिति स्थितिः ॥
* शब्दः - इत्यस्य विभागजेत्यादिः ॥
* आकाश देशोऽत्र अवयविदेशः विवक्षितः । aar, कदाचिदवयवैकदेशे च जायते ॥
1
2 न्ति - ख.
क्रिया हि कदाचित् पूर्णेsa
