________________
देवेन्द्रप्रकरणम् ।
( १३९,
परं मूलप्रासादापेक्षया अर्द्धार्द्धप्रमाणा आयामविष्कम्भोञ्चत्वे द्रष्टव्याः
॥ ३०९ ॥ अथ कल्पेप्वेव वक्तव्यान्तरसूचिकां द्वारगाथामाहकप्पाण पट्ठाणं, संठाणविमाणवाहउच्चतं ।
संखेज्जवित्थडा विय, वराणे माणे य गंधे य ॥ ३१० ॥
"
'कल्पानां ' सौधर्मादिलक्षणानां प्रतिष्ठन्ति - प्रतिष्ठां लभन्ते विमा - नान्यस्मिन्निति ' प्रतिष्ठानं ' घनोदध्यादि तत्स्वरूपतो वाच्यम् । तथा ' संस्थानविमानाबाधोच्चत्वं ' तत्र संस्थानं वृत्तादि, विमानानि विष्कम्भतः परिक्षेपतश्च, बाधा -क्षयस्तद्विपर्ययादबाधा - शाश्वतभाव इत्यर्थः, उच्चत्वं विमानानां तत्पीठानां चोच्चभावो वक्तव्यः । तथा संख्यातविस्तरा अपिचेंतिशब्दादसंख्यातविस्तराश्च । तथा 'वर्णः ' शुक्लादिः 'मानं ' प्रतिष्ठान बाहल्यविमानोच्चत्वसंयोजने 'च: ' समुच्चये 'गन्धः " घ्राणेन्द्रियग्राह्यो गुणः, चशब्दात्स्पर्शादिश्च वक्तव्य इति ॥ ३१० ॥ सांप्रतमेतान्येव द्वाराणि व्याचिख्यासुर्गाथादशकमाह—
उदहिपाणा, दोसादिल्लेसु तिसु य घणवाओ । तमू य तदुभयम्मी, आगासपइडिया सेसा ॥ ३११ ॥ धनः- निबिडः स चासावुदधिश्व - उदकराशिर्घनोदधिः प्रतिष्ठानंउक्तलक्षणं येषां ते घनोदधिप्रतिष्ठाना विमाना द्वयोरादिमयोः कल्पयोः । तथा ' त्रिषु च ' सनत्कुमारमाहेन्द्रब्रह्मलोकलक्षणेषु पुनः ' धनवातः घनवातप्रतिष्ठिता विमाना इत्यर्थः । ' तीसू य' त्ति त्रिषु लान्तकशुक्रसहस्रारेषु पुनः 'तदुभये' घनोदधिधनवातलक्षणे विमाना वर्तन्ते । 'आकाशप्रतिष्ठिताः' शुद्धाकाशलब्धप्रतिष्ठानाः 'शेषाः ' आरणादिदेवलोकविमानाः सन्तीति । उक्तञ्च - " घणउदहिपइट्ठाणा, सुरभवणा
9.
