________________
नो अजीवो नोशब्दे देशनिषेधकेऽजीवदेशो वा अजीव: अजीवाश्रितः प्रदेशो वा इति । अत्र नञ् अभावार्थ: नोशब्दस्य त्वभाव एकदेशो वा इत्यर्थः । पुनर्विपरीतोऽप्यर्थो नोजीवो नोशब्दे सर्वनिषेधके विवक्षितेऽजीव एव कथ्यते तृतीयभंगे एवं नोअजीवपदाज्जीवो जीवपदार्थो वा बोध्य इति चतुर्थभंगे । अयं भावार्थ:-जीवः, अजीवः पुद्गलादिकं द्रव्यं, नोजीवोऽजीवो जीवस्य देशप्रदेशौ वा, नोअजीवो जीवो जीवदेश जीवप्रदेशो वा अजीवदेशो वा अजीवप्रदेशो वा इति ।।४४ ।।
नैगमो देशसंग्राही व्यवहार सूत्रको ।
शब्दः समभिरूढश्चेत्येवमेव प्रचक्षते ।।४५।। उक्तं मतं कियन्तां नयानामाह देशसंग्राही ।।४५।।
भावमौदयिकं गृह्णनेवंभूतो भवस्थितम् ।
जीवं प्रवक्त्यजीवं तु सिद्धं वा पुद्रलांदिकम् ।।४६।। एवंभूतो भवस्थितं संसारिणं जीवं प्रवक्ति, सिद्धं पुद्गलादिकं चाजीवं प्रवक्ति ।।४६।।
नोअजीवश्च नोजीवो न जीवाजीवयोः पृथक् ।
देशप्रदेशौ नास्येष्टाविति विस्तृतमाकरे ।।४।। नोजीवो नोअजीवश्चैतन्नये एवंभूते जीवाजीवयोर्वक्तव्ययोः सतोर्न पार्थक्यमापद्यते, यतोऽस्य नयस्य देशप्रदेशौ नैष्टो इति नोशब्दः सर्वनिषेधार्थ एव घटत इत्येतदाकरेऽनुयोगद्वारादौ विस्तृतम् ।।४७ ।।
सिद्धो निश्चयतो जीव इत्युक्तं यद्दिगंबरैः ।
निराकृतं तदेतेन यन्नयेऽन्त्येऽन्यथा प्रथा ।।४।। इत्येतेन पूर्वोक्तेन सिद्धो निश्चयतो जीव इति यद्दिगंबरैरुक्तं तन्निराकृतं, यस्मादन्त्ये एवंभूतनयेऽन्यथा प्रथा सिद्धोऽजीव इत्येव प्रसिद्धिः, शुद्धनिश्चयश्च . स एवेति ।।४८।।
५
नयामृतम् NTCWUTRITIODकाकाकाकाकa
