Siddh Hemchandra Vyakaranam Part 01

SR No.: 002227
Original Sutra Author: N/A
Author: Darshanratnavijay, Vimalratnavijay
Publisher: Jain Shravika Sangh
Total Pages: 576
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 307

(३००)
-
सनि द्वित्वादौ वाऽनेन षलो च सिषयिषत त्यादि ॥३८॥
उपसर्गात् सुगसुवसोस्तुस्तुभोऽट्यप्यन्दित्वे ।२।३।३९।
द्वयुक्ताभावे सुनोत्यादेः स उपसर्गस्थानाम्यादेः परस्य ष स्यात् अडव्यवधानेपि । सुग् । अभिषुणोतो। नीःषुणोति, पर्यषुणोत् । सुव । अभि- षुवति । पर्यषुवत् । सो । अभिष्यति । पर्यष्यत् । स्तु । अभिष्टौति । दुष्टवम् । पर्यष्टोत् । स्तुभ् । अभीष्टोभते । पर्यष्टोभत । अद्वित्व इति कीम् । अभिसुसूषषि ।३९।
___ सुगि ते गकारोपादानात् घुगट् अभिषवे इति ग्रह यस्तेन 'बुक प्रसवैश्वर्यय : इत्यदादेः, सुप्रसवैश्वयोः इति ग्वादेग्रहणाभावात् अभिसोति अभिसवतं त्यत्र न भवति । सुवेति-शनिर्देशात् षत् प्रेरण इति । षूडौंक् प्राण. गर्भ-विमोचने' षङो • च प्राणिप्रसवे इत्यनय न भवति अभिसूते अभि. सूयत इति । निःषुणोतीति- शिड्नान्तरेपीत्यधिकारात् । अभिष्यतीति'ओतः श्ये' ।४।२।१०३। इत्योकारलोपः । अभिष्टौतीति- 'उत । औविति०' ।४।२।५९। इत्यौकारः । पदादौ प्रतिषेधे प्राप्त वचनम् । अतिसुसूषतोतिसुनोते. अद्वित्व इति वचनात् उपसर्गात् परस्य सस्य षत्वमनेन व्यावय॑ते मूलधातुसकारस्य तु णिस्तोरेवेति नियमाव्यावृत्तिः । कथम् अभिपुण्वन्त प्रयुङक्त इति अभिषावथति ? अत्रोपसर्गसम्बन्धे सति णि: ण्यन्ताना धातूनां धात्वन्तरत्वात्त भ्य पसर्ग-संबन्धे सति न भवति यथा अभिसावयतीति । कथं सुस्तुतम्, अतिस्तुतमिति ? पूजाया सो: पूजातिकमयोश्चातरूपसर्गत्वाभावादिति । अत्र अट्यपोति भणनात् 'आगमा यद्गुणो०' इति न्यायस्यानित्यता ज्ञापिता । ज्ञापिते चास्या नित्यत्वे अटयपोति साथकमिति । वस्तुतस्तु उपसर्गात्परस्येति विशेषणं न सुनोत्यादेः धाता: किन्तु सकारस्य इ त नानेन 'आगमा यद्गुणी०' इति न्यायस्यानित्यता ज्ञापयितुं शक्या तथा ह्यात्राटि कृतेऽकारेण व्यवधानात् सकारस्याव्यवहित नास्ताति अट घपीति वचनम् ।... अत्र 'कृतेऽन्यस्मिन् धातु प्रत्ययकार्ये पश्चाद्वृद्धिस्तद्बाध्योऽट् च' इति न्यायनापि सिद्धौ अटयपीति वचनमस्य न्यायस्यांशस्यानित्यतां ज्ञापयति । ततश्चास्यानित्यतया कदाचित्परत्वादिभिर्हेतुभिरडपि पूर्व प्रवर्तेत तदापि षत्वं ..