Page Text
________________
(१८५)
न्यायेनैव प्रत्ययग्रहणे लब्धे प्रत्ययग्रहणम तरिच्यत इति चेन्न- डुधांग धारणे च ११३९ धाधात: वसि 'हवः शिति ।४।१।१२। इति द्वित्वे पूर्वस्य ह्रस्वत्वे 'द्वितीयतूर्य यो:०१४।१।४२॥ इति दत्त्व 'इनश्चातः' ।४।२।९६॥ इत्याकारलोपे 'अदोर्धाद्वि०' १३:२। इति धस्य द्वित्वे दधध्वः इति स्थिते प्रकृतिप्रत्ययोभयस्थानजन्यत्वेन 'उभयस्थाननिष्पन्नो' १०६ इति प्रत्ययव्यपदेशे आदेशचतुर्थः स्यात् । प्रत्ययग्रहणे तु प्रत्ययग्रहणसामर्थ्यात् न्यायनिरपेक्षो य: प्रत्ययस्तास्मन्परे एव स्यादिति नोत्त दोषः । वस्तुतस्तु ध्वस्योभयस्थाननिष्पन्नत्वं नास्ति नायं प्रकृत्यवयवस्य प्रत्ययस्य च आदिश्यत इति परन्तु प्रकृत्यवय. वस्य प्रत्ययस्य च मेलनेन प्रतीयते इति प्रधाने व्यपदेशा भवन्ति मल्लग्रामाविदिति लोकप्रसिद्धन्यायादत्र प्रत्ययभागप्राधान्यात प्रत्ययत्यपदेशे आदेश्चतुर्थत्व न स्यादित्येवमर्थ प्रत्यय ग्रहणम् । अबुद्ध अबुद्धा: इत्यत्र तु ते थाति च अटि ‘सजद्यतन्याम्' ।।४।५३॥ इति सिचि 'धुड्ह्रस्वाल्लु०' ।४।३।७०। इति सिज्लुकि वर्ण विधित्वेन, वर्णे सकाररूपे परतो विधिः, स्थानिवद्भाव. निषेधान्न भवति । ननु सिच्लुक: पूर्वमेव चतुर्थत्व कथं न भवतीति चेत्सत्य सिच्लोपरूपे परकार्ये कर्तव्ये चतुथत्वस्यासदाधिकारविहितत्वेनासत्त्वान्न भवति ॥१७॥
धागस्तथोश्च ।२।१७८
गाचतुर्थान्तस्य वादेरादेर्दस्य तथोः सध्वोत्र प्रत्यययोः परयो श्चतुर्थः स्यात् । अतः । धरथः । धत्से । धदम्वे । तयोश्चेति किम् । बध्वः । चतुर्थान्तस्येत्येव । दधानि ७८॥
धाधातो: 'हवः शिति' ।।१।१६। इति द्वित्वे, 'ह्रस्वः' ।४।१।३ । इति द्वित्वे, पूर्वस्य ह्रस्वत्वे, 'द्वित यतुर्पयो:०' ।४।११४२॥ इति दकारे 'श्नर. चातः ।।४।२।९६। इत्यालोपेऽनेन धत्व 'अघोषेप्रथमोऽशिट:' ।१।३।१८। इति तकारे 'तृतीयस्ततीय०' ।।३।१९। इति दकारे च धत: इत्यादि । अत्रासदवि. धित्वाद्न सन्धिः ॥७॥१११॥इति असद्विधौ स्थानिवद्भावनिषेधात्,अत एव वचनाद्वा आल्लोपस्य स्वगदेशव स्थानिबद्भावो न भवति । ननु चकारकरणं कथं स्ध्वो: प्रत्यययो परयोः पूर्वेणैव सिद्धत्वादिति चेत्सत्यं यंङलुपि 'क्रियाव्यतिहारे०' ।३।३।२। इत्यात्मनेपदे से व्यतिधात्से इति स्यात् चका
| SR No. | 002227 |
| Book Title | Siddh Hemchandra Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Darshanratnavijay, Vimalratnavijay |
| Publisher | Jain Shravika Sangh |
| Publication Year | |
| Total Pages | 576 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 9 MB |