Page Text
________________
(१८४)
क्षाणः तुण्ढिय् । एवं गर्द्धप । धर्मभुत् । निघोक्ष्यते । न्यघूढ्वम् । धोक्ष्यते । अा ग्ध्वम् । भोत्स्यते । अभुवम् । गडदबादेरिति किम् । अजञ्ज । एकस्वरस्येति किम् । दामलिट् ७७।
धातुरूपशग्दावयवस्येति- अत्र समासद्वयं पर्णधुडित्यादिसिद्धयय धातुरूपशब्दश्वासावव वश्चेति घातुरूपशब्दावयवो गृह. अव वा अवयव्यपेक्षयाभिधीयते इति पर्णगृह, अवयवी । तुण्ढिब इत्यादिसिद्धयर्थ तु धातु. रूपशब्दस्यांवयव. इति षष्ठीसमासः धातुरूपशब्दः तुण्डिम् तम्यावयव: डिभ् इत्यादि । यद्वा धातुरूपस्थावयवः इति षष्ठीसमासस्तदा तुग्ढिब् इत्यादि 'आद्यन्तवदेकस्मिन्' इति न्यायानपेक्षया सिध्यति । पणघुडित्यादं नि तु यायापेक्षया सिध्यन्ति रूपशब्दस्तु भ्वाद्यभ्वादिधातुमात्रपरिग्रह र्थः । धातुरूपशब्दावयवो गुहौग संवरणे गुह, पर्णानि गृहतं ति क्विप् इ त प्रथमत्व च पर्णघुट् । 'हो धुट्पदान्ते' ।२।११८२॥ इति ढत्वेऽनेनादिगस्य धकारे 'विरामे वा' १॥३॥५१॥ तुडुङ तोडने 'उदितः स्वरान्नोन्तः'।४।४।९८। इति नागमे "किलिपिलि.' उणा. ६०८। इति इप्रत्यये तुण्डि: सास्यास्तीति 'वलिवस्तुण्डेर्भः' ७।२।१६। इति भेच तुण्डिपिति गर्दभमाचष्टे इति णो क्विप्यनेनादिचतु. र्थत्वे 'हीदहस्वरस्या०' ॥१॥३॥३१॥ इति धस्य द्वित्वे 'तृतीयस्तृतीय०' ।१।३। ४९। इति तृतीयत्वे च गई प् । बुधिच ज्ञाने धर्म बुध्यते इति क्विपि धर्मभूत् । गुहधातो: स्यतेप्रत्यये उपान्त्य गुणे ‘हो धुट्पान्ते' ।२।११८२। इति ढत्त्वे अनेनादिगस्य धत्त्वे 'षढो: कस्सि' ।२।१६२। इति को षत्वे च निघक्ष्यते । गुह धातोरद्यतनीध्वमि प्रत्यये 'हशिटो नाम्यु०॥३॥४॥५५॥ इति सकि'दुहदिह०' ।४।३। ४। इति लुचि 'अड्धातो.' ।४।४।२९। इत्यडागमे 'हो धुट्पदान्ते' ।२।१२८२। इति ढत्त्वेऽनेनादिचतुर्थत्वे 'तवर्गस्य० ।१।३।६०। इति धस्य ढत्त्वे 'ढस्नड्ढे' ।।३।४। इति ढलोपे दीर्घत्वे च न्यबूढ्वम् । अधुग्ध्वम् दुह + ध्वम् । अडागम: सक सक्लोरश्व'वादेदादेर्घः'।२।११८३। इति हस्य घ:, अनेन दम्य धः । भोरप्यते- बुध+स्यते अघोषे प्रथमोऽशिट:' ।१३।१०। अभृद्धवम्बुध +धम्। अट् सिजद्यतन्याम्'।३।४।५३। इति सिच् सो धि वा ।४।३।७२। इति सिज्लोप: । अजञ्जप- जभड् गात्रविनामे गहितं जम्भते ‘ग लप०' ।३।४।१२। इति यङ, बहुलं लुप्'।२।४।१४। इति लुप्, द्वित्वम्,अ नादिव्यञ्जन.. लोप: 'जपजभ०।४।१।१२। इति म्वागमः '
व्यजनाद्दे।' ४।३।७८। इति दिवो लुप्, अडागम: । दामलिट्- दामलिहमि - च्छतीति 'अमाव्ययात् कयन् च ३-४-२३ क्यन् क्विप् अलोपः यलोप: सिश्च । ननु 'त्ययाप्रत्यययोः' इति
| SR No. | 002227 |
| Book Title | Siddh Hemchandra Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Darshanratnavijay, Vimalratnavijay |
| Publisher | Jain Shravika Sangh |
| Publication Year | |
| Total Pages | 576 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 9 MB |