________________
(१३६)
अत्यन्तस्यासन्तस्य च भ्वादिवर्जस्य शेषे सौ परे दीर्घः स्यात् । भवान् । यबमात् । अप्सराः । गोमन्तं स्थूलशिरसं वेच्छन् गोमान् स्थूलशिराः । अभ्वादेरिति किम् पिण्डः ॥९० ।
'अग्र:' इत्युकारानुवन्ध निर्देशाद् ऋदितः पचं चरनित्यत्र न दीर्घः । भवान् - भातेडंवतुः । उणा० ८८६ इति डवतुः 'स्वाङ्गमव्यवधायि' इति न्यायेन 'ऋदुर्दितः | १|४|७० । इति नागमे सत्यप्यव्यवधानाद् दीर्घो भवत्येवं नकारेण व्यवधानात् नि दीर्घः | १|४|८४ । इत्यप्राप्तम् । अप्सरस्शब्द: सर्ववचनान्त केचिद् बहुवचनान्नमेव मन्यन्ते । अधातोः इत्यकृत्वा 'अभ्वादे:'
करणं वादीनामेव व्युदासार्थं तेन गोमन्तमिच्छतीति क्यनि क्विपि गोमानित्वादिसिद्धम् । पिण्डग्र: - पिण्डं ग्रसते इति । ननु 'अर्थवद्ग्रहणे नानर्थकस्य' इति न्यायेनैव न भविष्यतीति किमभ्वादेरिति वर्जनेनेति चेत्सत्यम्इदमेव ' अभ्वादेः' इति भ्वादिवर्जनम् 'अनिनस्मिन्ग्रहणा० इति न्यायं ज्ञापयति तेन खरस्येव नासिकाऽस्य 'खरखुराना सिकायाः नस् | ७|३|१०| इति खरण : इत्यत्रापि अनेन दीर्घः सिद्धः |१०|
क्र. शस्तुनस्तृच् पुंसि | १|४|११|
ऋशो यस्तुन् तस्य शेषे घुटि परे तृच् स्यात् पुंसि । क्रोष्टा । क्रोष्टारौ । पुंसीति किम् ? कृश- क्रोष्टुनि वनानि ॥९१॥
लाघवार्थं 'कोष्टोः क्रोष्ट्ट पुंसि' इत्यकृत्वा पृच्वचनं वृस्वस्रादि • सूत्र'णाऽऽरर्थम् । प्रत्ययस्य' | ७|४|१०८ । इति सर्वस्यादेशः । पुंसि इति पुल्लिङ्गविषये इत्यर्थः । समासेऽपि यदि पुल्लिङ्गविषय एव तदैव भवति तेन कृशाः क्रोष्टारः येष्विति 'क्रुशक्रोष्टूनि वनानि' इत्यत्र न भवति ॥ ९१ ॥
।
टादो स्वरे वा १।४।९२।
टादौ स्वरादौ परे ऋशस्तुनस्तृज् वा स्यात् पुंसि । क्रोष्टा ।
