Navtattva Sahitya Sangraha

SR No.: 002216
Original Sutra Author: N/A
Author: Udayvijay
Publisher: Mansukhbhai Manekbhai
Publication Year: 1922
Total Pages: 250
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 217

(૩૦) II નવતરવરિશ. નં. ૪ (ક્વે) શ્રી જિનવાણી રૂચે જાણે છે
હવે એહ જ નવતત્વના ભેદ કહે છે–જીવતરના ચઉદ ભેદ ૧૪, અજીવતવના ચઉદભેદ ૧૪, પુન્યતવના બેતાલીશ ભેદ ૨, પાપતાવના ૮૨ ભેદ, આશ્રવતરનના બેંતાલીશ ભેદ ૪૨, સંવર તત્વના સત્તાવન ભેદ ૫૭, નિર્જરાત-ત્વના બાર ભેદ ૧૨, બન્ધતત્વના ચાર ભેદ ૪, મેક્ષતત્વના નવ ભેદ ૯ એ સર્વ મલીને બને છહુર ૨૭૬ ભેદ થાય તે મળે ધર્માસ્તિકાયના ત્રણ ભેદ ૩, અધમસ્તિકાયના ત્રણ ભેદ ૩, આકાશાસ્તિકાયના ત્રણ ભેદ ૯ અને કાલ ૧૦ એ અજીવના દશ, સંવરના સત્તાવન ૫૭, નિર્જરાના બાર ૧૨, મોક્ષતત્વના નવ ૯, એ આયાસી અરૂપી . બાકી એકને અઠયાસી રૂપી એ નવમ છવ અજીવ બે જાણવા મેગ્ય, પુન્યપાપ આશ્રવ બન્ધ એ ચાર છાંડવા ગ્ય, સંવર નિર્જરા અને મોક્ષ એ ત્રણ આદરવા ગ્ય.
હવે છ પ્રકારે જીવ કહે છે–ચેતનાએ કરીને એક પ્રકારે છવ , ત્રસ અને થાવર એણી રીતે બે પ્રકારે છવ, રા વેદ કરીને ત્રણ પ્રકારે જીવ, પુ દ ૧ ઓવેદ ૨ નપુંસકવેદ ૩ ગતિએ કરી ચાર પ્રકારે જીવદેવગતિ ૧ મનુષ્યગતિ ર તિર્યંચગતિ ૩ નારકીની ગતિ ૪, ઇંદ્રિએ કરી પાંચ પ્રકારે છવ એગિન્દ્રિય ૧ બેઈન્દ્રિય ૨ તેઈન્દ્રિય ૩ ચઉરિદિયને ૪ પંચેન્દ્રિય ૫, અને કાયાએ કરી છ પ્રકારે જીવ પૃથ્વી ૧ અપ ૨ તેઉ ૩ વાઉ ૪ વનસ્પતિ ૫ છડી ત્રસકાય ૬, એ છ પ્રકારે જીવ કહ્યા તિહાં એકેક પ્રકારમધ્યે સર્વસંસારી જીવ આવ્યા. હવે જીવન છ લક્ષણ કહે છે-જ્ઞાન ૧ દર્શન ૨ ચારિત્ર ૩ તપ ૪ વીર્ય ૫ ઉપયોગ ૬ એ છલક્ષણ જેહમાં હોય તે જીવ કહીએ, હવે ચદિવના ભેદ કહે છે–પૃથ્યાદિક પાંચ થાવર ચઉદ રાજલોકમાં કાજલની કુલીનીપરે કાંસ્યા ભર્યા છે, પર્વત પ્રમુખ ભેદીને આવે જાએ ચર્મદષ્ટિએ નાવે, અગ્નિમાં બલે નહી પાણીમાં બૂડે નહી, એહવા પાંય સ્થાવર સૂક્ષ્મ તે મદિથી પૃથ્વી ૧ અમ્ ૨ ૩ વાક જ એ ચારમાંહિ તે અસંખ્યાતા અસંખ્યાતા જીવ છે, અને પાંચમો સ્થાવર વનસ્પતિ કાય તેહના બે ભેદ પ્રત્યેકને ૧ સાધારણ વનસ્પતિકાય ? તિહાં પ્રત્યેકમાં સૂક્ષ્મ હાય નહી, તેહમાં અસંખ્યાતા જીવ છે, અને એક શરીરે એકછવ છે, તથા સાધારણ વનસ્પતિકાયને સૂક્ષ્મ અનન્તકાય હોય છે અને સૂક્ષ્મ નિગદ પણ કહીયે ! એહવા પાંચ સ્થાવરને સુક્ષ્મ એકેન્દ્રિય કહીયે, તે સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિય અપર્યાપ્તા અને