________________
3.
|| श्रीदेवानन्द सूरिकृतं सप्ततत्वप्रकरणम् ॥ (૩)
बंधे ९ ठिइबंधे २ अणुभागबंधे ३ पएसबंधे ४ अ ॥ तत्थ नाणावरणदंसणावरणवेय णिज्जमोहआउनामगोतंतरायाणं नाणच्छायणाई जे सहावे सा पगई | ठिई कम्मदलिअस्स कालनिअमणं, जहा - " नाणदंसणावरणवेअ णिज्जंतरायाणं उक्कोसा ठिई पत्तेअंती
सागरोवमको डाकोडीओ, सत्तरी मोहस्स, वीसं नामगोआणं, आउस पुण तित्तीसं सागरोवमाणि ॥ जहन्ना ठिई वेअणीअस्स વારસ મુદુત્તા, નામોત્તાળે ગટ્ટટ્ટ, સેમાળ ગોમુદુત્ત ॥” મુદ્દામુहा सुरनरतिरिआउवज्जाणं सहाणं कम्मपयडीणं तिट्ठट्टिई असंकिलेसेण वज्झइ, जहन्ना विसोहीएत्ति ॥ अणुभागे अणुभावे विवागे रसेति एगट्ठा ॥ से अमुहाणं पयडीणं निंब व्व अमुहे, मुद्दाणं उच्छु व्व सुहे त्तिपयडीणं सुहासुं हविभागे परूविज्जइ ॥ सायवेअणीअं ? | મુનતિરિયાળ આકારૂં છું હું ચોગ ? | મત્તત્તીનું નામ
૩ રસમધ, ૪ પ્રદેશખ ધ. તેમાં જ્ઞાનાવરણી, દ”નાવરણી, વેદનીય, માહનીય, આયુ, નામ, ગોત્ર અને અંતરાય કર્મીને જે જ્ઞાન-આચ્છાદનાદિક સ્વભાવ તે પ્રકૃતિ ધ; કંનાં દળીયાં સંબધી કાળ નિર્માણ તે સ્થિતિઅધ; તે આવી રીતે “જ્ઞાનાવરણુ, દર્શનાવરણ, વેદનીય અને અંતરાય એ ચારે કર્મની પ્રત્યેકે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ત્રીશ ક્રોડાક્રોડ સાગરોપમની, માહનીય કર્મીની ૭૦ ક્રોડાક્રોડ સાગરાપમની, નામ અને ગાત્રકની ૨૦ ક્રોડાક્રોડ સાગરોપમની તે આયુષ્ય કર્મીની તેત્રીશ સાગરાપમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ જાણવી. જઘન્ય સ્થિતિ વેદનીયક'ની ખાર મુની, નામ ગાત્રની આઠ આઠ મુહ્ત્વની અને બાકીનાં કમેોની અંતર્મુદ્ભુત પ્રમાણ ( જધન્ય સ્થિતિ ) જાણવી.” દેવ મનુષ્ય અને તિયંચ આયુ વઈને શુભાશુભ સર્વ કર્મ પ્રકૃતિની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સ્મૃતી સંકલેશવડે બંધાય છે અને જઘન્ય સ્થિતિ (પરિામની) વિશુદ્ધિવડે બંધાય છે.
અનુભાગ, અનુભાવ, વિપાક અને રસ એ બધાયે એક અર્થવાળા પર્યાય શબ્દો છે. તે રસ–વિપાક અશુભ ક –પ્રકૃતિના લીમડાની જેવા અશુભ અને શુભ પ્રકૃતિના શેલડીની જેવા શુભ છે. તેથી શાસ્ત્રકાર કમ પ્રકૃતિના શુભાશુભ વિભાગ બતાવે છે–૧ શાતા વેદનીય, ૩ દેવ