________________
जीवत वेजीवलक्षणवर्णनम्, (२१) - गाथार्थ:-ज्ञान, दर्शन, चारित्र, तप, वीर्य, अने उपयोग ए जीवनां ६ लक्षण' छे.
विस्तरार्थ:-हवे नवतत्त्वमा प्रथम जीवतत्त्वना वर्णनमां जीव १४ प्रकारना छे एम कड्यु, परन्तु जीव एटले शुं ? अने जीवना लक्षण-चिन्ह शुं ? ते आ गाथामां दर्शावाय छे. त्यां प्रथम ज्ञान ए जीवनु लक्षण-चिन्ह छे, तेमज दर्शन, चारित्र, तप, वीर्य अने उपयोग ए ६ जीवनां चिन्ह छ, अर्थात् ए ६ गुण जे पदार्थमा होय ते पदार्थ "जीव" कहेवाय छे. हवे ए ६ गुण नुं ( जीवना चिन्हमुं) स्वरूप, तथा कया जीवोने केवी रीते होय छे ! ते कहेवाय के.
१ जेनाथी वस्तु जणाय (“ लक्ष्यते अनेनेति लक्षणम्" . " असाधारण धर्मो लक्षणम् " ) तेवो असाधारण ( ते वस्तुथी अन्यमां नही रहेनारो) जे धर्म तं लक्षण कहवाय. लक्षणर्नु इतरभेद ज्ञान ए फळ छे, • लक्षण अव्याप्ति-अतिव्याप्ति-असंभव ए पण दोष रहित होवु जोइए तोज ते सदलक्षण कहवाय. जे वस्तुनुं लक्षण अभिप्रेत होय ते वस्तुना अमुक अंशमांन रहेवू ते अव्यानि, लक्ष्यथी अधिकमांरहेवु ते अतिव्याप्ति.लक्ष्य मात्रमा न रहेg ते असंभव, जेम गायतुं 'कपिलत्व' अव्याप्ति दोषग्रस्त छे, 'शृंङ्गित्व' अतिव्याप्ति दोष दुष्ट छ 'एकशफत्व ' असंभव दोषयुक्त छे अने 'सास्नावत्त्व' ए सदुलक्षण छे. सामान्य ज्ञानिओने मतीन्द्रिय पदार्थना झानने माटे अनुमाननी जरुर छे, जेम पर्वतमां वद्विज्ञान धूमहेतुथी महानस ( रसोडा)ना दृष्टान्ते थाय छे, तेम पुलनो आश्रय करनारा वर्णादिगुणना दृष्टान्ते ज्ञानादि गुणो आधारवाला होवाथी तेना (शानादिना ) आधारपणे आत्मा ( जीव ) नी सिद्धि थाय छे. "ज्ञानादयो द्रव्याश्रिताः गुणत्वाद्रपवत्" “न पृथ्व्यादिभूताश्रिताः प्रत्येकं तेष्वनुपलभ्यमानत्वात् , यन्नैवं तन्नैवं यथा सत्त्वकठिनत्वादि " " भूतादिव्यतिरिक्त( जीव द्रव्याश्रिता भूताद्यनाश्रितत्त्वे सति साश्रितत्वात्, यौवं तन्नैवम्. ..
