________________
( १५६ )
|| श्री नवश्वविस्तरार्थः ॥
॥ अजीवतत्त्वपरिशिष्टम् ॥
॥ अजीवना ५६० भेद. ॥
०
अरूपो अजीवना ३० भेद - १ धर्मास्तिकाय, २ धर्मा० देश, ३ धर्मा० प्रदेश, ४ अधर्मास्तिकाय ५ अधर्मा० देश, ६ अधर्मा प्रदेश ७ आकाशास्तिकाय, ८ आकाशा० देश, ९ आकाशा० प्रदेश, अने १० मो काळ. तथा धर्मा०, अधर्मा०, आकाशा०, अने काळ ए चारना प्रत्येकना द्रव्य-क्षेत्र - काळ - भावअने गुण ए पांच पांच भेद गणतां २० भेद थाय. ए प्रमाणे प्रथमना १० अने बीजीवारना २० मेद मळी अरूपी अजीवना ३० भेद थाय.
॥ रूपी अजीवना ५३० भेद. ॥
५ वर्ण, २ गंध, ५ रस, ८ स्पर्श, अने ५ संस्थान ए २५ गुणमां जे गुणना भेद गणवा होय ते गुण अने तेना विरोधी गुण गुण शिवायना शेष सर्व गुण भेद ते गुणमां प्राप्त थाय माटे पांच वर्णां कृष्णवर्णने अंगे गणीए तो २५ मांथी प्रथम कृष्णवर्ण अने त्यावाद कृष्णवर्णमां समकाळे नहि गणना योग्य शेष चार वर्ण पण वाद करत शेष २० गुणभेद १ कृष्णवर्णमां संभवे, ए प्रमाणे नीलवर्णम पण पांचे वर्णविना २० गुणभेद होय, तेथी दरेक वर्णमां २०-२० गणतां ५ वर्णना ५x२० = १०० वर्ण भेद थाय. ए रीते ५ रसमा दरेक रसने अंगे ( ५ रस शिवायना ) २०-२० भेद गणतां १०० रसभेद थाय. पुनः पांच संस्थानमां दरेक संस्थानने अंगे ( ५ संस्थान शिवायना ) वीस वीस भेद गणतां १०० संस्थानभेद पाय. पुनः २ गंधमां दरेक गंधने अंगे ( २ गंध सिनायना ) २३-२३ भेद गणतां २३x२=४६ गंव भेद थाय.
