________________
પ્રકરણ ૩૦ ] મલવિલય ઉદ્યાનમાં વિવેક કેવળી. ૬૫૯
વિવેકાચા–“ષિગજેંદ્રને સંબંધી એક દુષ્ટાભિસંધિ રાજા છે, તેની રાણી નિષ્કરૂણતા નામે છે, તેની એ દીકરી છે. તેનું નામ હિંસા છે.”
અરિદમન—“આ નંદિવર્ધન કુમાર સાથે એ બન્નેને (વૈધાનર અને હિસાને) સંબંધ ક્યાંથી અને કેવી રીતે થયે?” વિવેકાચા–“અરે એ બન્ને કુમાર નંદિવર્ધનના અંતરંગ
રાજ્યમાં મિત્ર અને સ્ત્રીપણે રહેલ છે–વેશ્વાનર પિતાને હિસાવે શ્વાનર તેના મિત્ર તરીકે જણાવે છે અને હિંસા તેની સ્ત્રી કૃત વિમર્યાસ. થઈને રહી છે. નંદિવર્ધને પણ પોતાનું હૃદય એ બન્નેને
એટલું બધું આપી દીધું છે કે તેને સંબંધ થયા પછી અમુક બાબતમાં પિતાને અર્થ સરે છે કે સરતો નથી તે વિચારતો નથી, અમુક બાબતમાં ધર્મ થાય છે કે અધર્મ થાય છે તેની દરકાર કરતો નથી, એ મૂક પદાર્થ ખાવા યોગ્ય છે કે નહિ તેનું લક્ષ્ય રાખતો નથી, અમુક પદાવ પીવા યોગ્ય છે કે નહિ તેની વિચારણું કરતો નથી, અમુક બાબત બેલવા યોગ્ય છે કે નહિ તે જાણતા નથી, અને મુક પદાર્થ કે સ્ત્રી તરફ જવા યોગ્ય છે કે નહિ તેની તુલના કરતો નથી અને અમુક કાર્ય કરવાથી પરિણામે પોતાને કેટલું હિત થશે અથવા કેટલું નુકશાન થશે તેને વિવેક કરતો નથી-આવી સ્થિતિ થયા પછી પિતામાં કેટલાક ગુણોને અમલમાં મૂકવાની ટેવ તેણે પાડેલી હતી તેને પણ તે ભૂલી ગયો છે, અને તેને આત્મા જાણે સર્વ દો
ને ઢગલેજ હોય તેવો થઈ ગયો છે. એ બન્નેને હૃદયમાં ધારણ કરવાથી નંદિવર્ધન પિતાની નાની વયમાં સાથે અભ્યાસ કરનાર નિરપરાધી બાળકોને અનેક પ્રકારના ત્રાસ આપતે હતા, અભ્યાસ કરાવનાર કળાચાર્યને વારંવાર દમ દેતો હતો અને હિતોપદેશ આપનાર વિદુરને પણ તે એક વખત લાત મારી દીધી હતી. ખરાબ સંગતમાં પડવાથી બાળકાળમાં આવા ધંધા કર્યા પછી જ્યારે તે જુવાનીમાં આવ્યું ત્યારે તે એ બન્નેની સોબતથી અનેક પ્રાણીઓનો ૪ઘાણ કાઢી નાખતા હતા. મોટી મોટી લડાઇ કરીને આખી દુનિયાને
૧ જુએ પૃ. ૩૫૧. (ચાલુ પ્રસ્તાવ-પ્રક. ૧ લું) ૨ જુઓ પૃ. ૩૫૨. ૩ જુઓ પૃ. ૫૫૧. ૪ જુઓ 'પૃ. ૫૭૮.
૫ વિષમ પર લડાઈ માટે જુઓ પૃ. ૫૭૯; સમરસેન ઢમ સાથે લડાઈ માટે જુઓ પૃ. ૧૮૪-૫.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
