________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા.
સારથિની અવલાકના
આવી રીતે અમારી આંખેા મળી અમારૂં તારામૈત્રક થયું અને તે હકીકતથી અમને આનંદ થયો તે સર્વ બહુ સારી રીતે મારા પૈસારથિ ( રથ હાંકનાર ) જોઇ ગયા અને તેનું રહસ્ય તેના સમજવામાં આવી ગયું. રથ હાંકનારે એ અનાવ પેાતાની આંખોએ જોઇને મનમાં વિચાર કર્યો કે-અહા ! મહારાજ નંદિવર્ધન અને કુંવરી કનકમંજરીને આવી રીતે અરસ્પરસ પ્રેમ થાય તે તા તે ખરેખર તિ અને કામદેવના સંબંધ જેવા યોગ્ય ગણાય તેમ છે, પરંતુ લોકોના દેખતાં આ નંદિવર્ધન જો તેની સામે વધારે વખત એકી નજરે જોઇ રહેશે તા લેાકેા હલકા હાવાથી તેની ખાટી વાતા કરશે અને તેને લઇને અની હલકાઇ થશે. વળી કદાચ રભવતીને પણ એ કારણથી ઇર્ષ્યા કરવાના પ્રસંગ પ્રાપ્ત થશે. માટે મારે આ બાબતમાં બેદરકારી કરી મારા અન્નદાતાનું ખરાબ થાય તેમ થવા દેવું ન જોઇએ-આવા વિચારને પરિણામે સારથિએ ડચકારો કરી રથને એકદમ ચલાવ્યેા.
૫૦
મનમંજરીને ધારી ધારીને જોતાં જાણે હું લાવણ્યરૂપ અમૃતના કાદવમાં ચોંટી ગયા હો અથવા તેા મારી દિષ્ટ કામદેવના આની સળીઓથી વિંધાઇ ગઇ હાય અથવા તેા તેના સૌભાગ્યના ગુણાથી સીવાઇ ગઇ હાય એવું મને લાગતું હતું. એવા રસથી તેને જોઇ રહેલ મારી દૃષ્ટિને ગમે તેમ કરી મહા મુશ્કેલીએ પાછી ખેંચીને મહામુશીબતે હું મારે મંદિરે તે આવી પહોંચ્યા પણ મારૂં હૃદય તા કનકમંજરીમાં જ મૂકતા આવ્યા.
મુશ્કેલીએ મા
ગે પૂરા કર્યો.
નંદિવર્ધનની વિરહ સ્થિતિ. સનની તીવ્ર વ્યાકુળતા, ઉંઘ વગરની રાત્રિ,
[ પ્રસ્તાવ ૩
૧ સારથિઃ રથ હાંકનાર ઘણા કુશળ હેાય છે. એનાં લક્ષણ બતાવતાં મત્સ્યપુરાણમાં કહ્યું છે કે નિમિત્ત અને શુકન જાણનાર, ધાડાની શિક્ષામાં કુશળ, ઘેાડાની દવામાં ઘણા પ્રવીણ, જમીન ( topography)ના ભાગેાથી માહિતગાર, સ્વામીભક્ત, ધણા ઉત્સાહી, પ્રિય ખેલનાર, શુરવીર અને વિદ્વાન-સારથિમાં એટલા ગુણા હેાય છે. કૃષ્ણનું સારથિપણું સુપ્રસિદ્ધ છે. આ પ્રકરણમાં જ સારથિ પેાતાની કુશળતા બતાવી આપશે.
Jain Education International
૨ મંદિવર્ધનની ભાર્યાં, જેની સાથે હમણાજ તેનાં લગ્ન થયાં છે અને જેનું હરણ થયું હતું તે.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
